path: root/docs/manual/mod/core.xml.tr

<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
<!-- English Revision: 1799789:1818964 (outdated) -->
<!-- =====================================================
 Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.gen.tr>
   Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.gen.tr>
========================================================== -->

<!--
 Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
 contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
 this work for additional information regarding copyright ownership.
 The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
 (the "License"); you may not use this file except in compliance with
 the License.  You may obtain a copy of the License at

     http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

 Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
 distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
 WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
 See the License for the specific language governing permissions and
 limitations under the License.
-->

<modulesynopsis metafile="core.xml.meta">

<name>core</name>
<description>Apache HTTP Sunucusunda daima mevcut olan çekirdek
 özellikler</description>
<status>Core</status>

<directivesynopsis>
<name>AcceptFilter</name>
<description>Bir protokolün dinleyici soketleri için en iyilemeleri ayarlar
</description>
<syntax>AcceptFilter <var>protocol</var> <var>kabul_süzgeci</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>

<usage>
    <p>Bu yönerge <directive module="core">Protocol</directive> yönergesinde belirtilen
      protokol türüne göre bir dinleme soketinin işletim
      sistemine özgü en iyilemelerini etkin kılar. İşletim sistemi çekirdeği
      için temel önerme veri alınıncaya kadar veya HTTP isteğinin tamamı
      tamponlanana kadar sunucu sürecine bir soket tahsis etmemektir.
      Şimdilik sadece <a
  href="http://www.freebsd.org/cgi/man.cgi?query=accept_filter&amp;sektion=9"
      >FreeBSD’nin Kabul Süzgeçleri</a> ve Linux’un soket seçeneklerinden
      <code>TCP_DEFER_ACCEPT</code> ve Windows'un en iyilenmiş
      <code>AcceptEx()</code> işlevi desteklenmektedir.</p>

    <p>Değiştirge olarak <code>none</code> kullanımı, protokolün kabul
      süzgeçlerini iptal edecektir. <code>ftp:</code> veya <code>nntp</code>
      gibi sunucunun baştan bir veri göndermesinin gerekli olduğu
      protokoller için kullanışlıdır. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
AcceptFilter nntp none
    </highlight>

    <p>Öntanımlı protokol isimleri port 443 için <code>https</code> ve tüm
      diğer portlar için <code>http</code>'dir. Dinlenmesi için başka bir port
      ile ilgili bir protokol belirtmek isterseniz <directive
      module="mpm_common">Listen</directive> yönergesine <var>protokol</var>
      argümanını ekleyin.</p>

    <p>FreeBSD için öntanımlı değerler:</p>
    <highlight language="config">
AcceptFilter http httpready
AcceptFilter https dataready
    </highlight>

    <p><code>httpready</code> kabul süzgeci HTTP isteklerinin tamamını
      işletim sistemi çekirdeği seviyesinde tamponlar. Çekirdek isteğin
      tamamını alır almaz sunucuya gönderir. Ayrıntılar için <a
      href="http://www.freebsd.org/cgi/man.cgi?query=accf_http&amp;sektion=9"
      >accf_http(9)</a> kılavuz sayfasına bakınız. HTTPS istekleri
      şifrelenmiş olduğundan sadece <a
      href="http://www.freebsd.org/cgi/man.cgi?query=accf_data&amp;sektion=9"
      >accf_data(9)</a> süzgeci kullanılır.</p>

    <p>Linux’taki öntanımlı değerler:</p>
    <highlight language="config">
AcceptFilter http data
AcceptFilter https data
    </highlight>

    <p>Linux’un <code>TCP_DEFER_ACCEPT</code> soket seçeneği HTTP isteklerinin
      tamponlanmasını desteklemez.  <code>none</code> dahil her değer
      dinleyici üzerinde <code>TCP_DEFER_ACCEPT</code> seçeneğini etkin kılar.
      Daha ayrıntılı bilgi edinmek için Linux
      <a href="http://man7.org/linux/man-pages/man7/tcp.7.html"
      >tcp(7)</a> kılavuz sayfasına bakınız.</p>

    <p>Windows’taki öntanımlı değerler::</p>

    <highlight language="config">
AcceptFilter http connect
AcceptFilter https connect
    </highlight>

    <p>Windows'un <code>mpm_winnt</code> modülü <code>AcceptEx()</code>
      arayüzünü açıp kapamak için <code>AcceptFilter</code>'i yorumlar ve
      http protokol tamponlamasını desteklemez. <code>connect</code>, <code>AcceptEx()</code> arayüzünü kullanacak, ayrıca uç ağ adresleri de alınacak, fakat <code>none</code> gibi <code>connect</code> seçeneği de ilk veri aktarımını beklemeyecektir.</p>

    <p>Windows'ta <code>none</code> <code>AcceptEx()</code>'ten ziyade
      <code>accept()</code> kullanır ve ağ soketlerini bağlantılar arasında
      yer değiştirmez. Sürücü desteği bozuk ağ bağdaştırıcılarından başka
      vpn sürücüleri gibi bazı sanal ağ sağlayıcılar veya spam, virus veya
      casus yazılım süzgeçleri için kullanışlıdır.</p>
    
    <note type="warning">
      <title><code>data</code> AcceptFilter (Windows)</title>

      <p>2.4.23 ve öncesi sürümlerde, Windows <code>data</code> accept
         süzgeci veri aktarılana kadar bekletildikten sonra ilk veri 
         tamponlanır ve uç ağ adresi için tek bir AcceptEx() çağrısı yapılır. 
         Bu gerçeklenim hizmet reddi saldırısına konu olduğundan iptal 
         edilmiştir.</p>

      <p>httpd'nin şu anki dağıtımları için Windows'da <code>connect</code> 
        süzgeci öntanımlıdır ve <code>data</code> belirtilmiş olsa dahi  
        <code>connect</code> belirtilmiş gibi davranılır. Önceki sürümleri 
        kullananların AcceptFilter satırını yukarıdaki gibi 
        <code>connect</code> süzgecine ayarlamaları gerekmektedir.</p>
    </note>

</usage>
<seealso><directive module="core">Protocol</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>AcceptPathInfo</name>
<description>Dosya isminden sonra belirtilen yol verisini kabul veya
  reddeder.</description>
<syntax>AcceptPathInfo On|Off|Default</syntax>
<default>AcceptPathInfo Default</default>
<contextlist><context>server config</context>
<context>virtual host</context><context>directory</context>
<context>.htaccess</context></contextlist>
<override>FileInfo</override>

<usage>
    <p>Bu yönerge, istekte dosya isminden sonra (dizinde belirtilen dosya
      bulunmayabilir) belirtilen yol verisinin kabul edilip edilmeyeceğini
      denetler. Dosya isminden sonra belirtilen yol verisi
      <code>PATH_INFO</code> ortam değişkeninde betiklerin kullanımına
      sunulabilir.</p>

    <p>Örneğin, içinde sadece <code>here.html</code> dosyası bulunan bir
      <code>/test/</code> dizinimiz olsun. <code>/test/here.html/more</code>
      ve <code>/test/nothere.html/more</code> isteklerinin her ikisi de
      <code>PATH_INFO</code> değişkenine <code>/more</code> verisinin
      atanmasını sağlar.</p>

    <p><directive>AcceptPathInfo</directive> yönergesine atanabilecek argüman
      sayısı üçtür:</p>
    <dl>
    <dt><code>Off</code></dt><dd>Sadece dosya isminden sonra yol verisi
      bulunmayan istekler kabul edilir. Yukarıdaki örnekteki gibi
      <code>/test/here.html/more</code> şeklindeki istekler bir 404 (Nesne
      bulunamadı) hatasıyla sonuçlanır.</dd>

    <dt><code>On</code></dt><dd>Mevcut bir dosyaya ait bir dosya isminden
      sonra bir yol verisinin de belirtildiği istekler kabul edilir.
      Yukarıdaki örnekteki gibi <code>/test/here.html/more</code> şeklindeki
      istekler, <code>/test/here.html</code> geçerli bir dosya olduğu
      takdirde kabul edilir.</dd>

    <dt><code>Default</code></dt><dd>Dosya isminden sonra yol verisi
      belirtilen isteklerin nasıl ele alınacağı istekten sorumlu <a
      href="../handler.html">eylemci</a> tarafından saptanır. Normal dosyalar
      için çekirdek eylemci öntanımlı olarak <code>PATH_INFO</code>
      isteklerini reddeder. <a
      href="mod_cgi.html"><code>cgi-script</code></a> ve <a
      href="mod_isapi.html"><code>isapi-handler</code></a> gibi betiklere
      hizmet eden eylemciler ise genellikle <code>PATH_INFO</code>
      isteklerini öntanımlı olarak kabul ederler.</dd>
    </dl>

    <p><code>AcceptPathInfo</code> yönergesinin birincil amacı eylemcinin
      <code>PATH_INFO</code> istekleri hakkında verdiği kabul veya red
      kararını geçersiz kılabilmenizi sağlamaktır. Örneğin,
      <code>PATH_INFO</code>’ya dayalı olarak içerik üretmek için <a
      href="mod_include.html"><code>INCLUDES</code></a> gibi bir <a
      href="../filter.html">süzgeç</a> kullandığınız takdirde bu
      geçersizleştirme zorunlu olur. Normal dosyalar için çekirdek eylemci
      normal olarak isteği reddederdi, böyle bir durumda bir betiği etkin
      kılmak için aşağıdaki gibi bir yapılandırma kullanabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
&lt;Files "mypaths.shtml"&gt;
  Options +Includes
  SetOutputFilter INCLUDES
  AcceptPathInfo On
&lt;/Files&gt;
    </highlight>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>AccessFileName</name>
<description>Dağıtık yapılandırma dosyasının ismi belirtilir.</description>
<syntax>AccessFileName <var>filename</var> [<var>filename</var>] ...</syntax>
<default>AccessFileName .htaccess</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p>Belge yolu üzerindeki dizinlerde dağıtık yapılandırma dosyalarının <a
      href="#allowoverride">bulunmasına izin verilmişse</a> sunucu bir isteği
      işlerken önce bu dizinlerde bu yönergede belirtilmiş yapılandırma
      dosyasını arar. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
AccessFileName .acl
    </highlight>

    <p>Sunucu, <code>/usr/local/web/index.html</code> belgesini döndürmeden
      önce,</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/"&gt;
    AllowOverride None
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p>şeklinde bir yapılandırma ile iptal edilmiş olmadıkça yönergeler için
      <code>/.acl</code>, <code>/usr/.acl</code>,
      <code>/usr/local/.acl</code> ve <code>/usr/local/web/.acl</code>
      dosyalarını okur.</p>
</usage>
<seealso><directive module="core">AllowOverride</directive></seealso>
<seealso><a href="../configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a></seealso>
<seealso><a href="../howto/htaccess.html">.htaccess Dosyaları</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>AddDefaultCharset</name>
<description>Bir yanıtın içerik türü <code>text/plain</code> veya
  <code>text/html</code> olduğunda eklenecek öntanımlı karakter kümesi
  parametresini belirler.</description>
<syntax>AddDefaultCharset On|Off|<var>karküm</var></syntax>
<default>AddDefaultCharset Off</default>
<contextlist><context>server config</context>
<context>virtual host</context><context>directory</context>
<context>.htaccess</context></contextlist>
<override>FileInfo</override>

<usage>
    <p>Bu yönerge, yanıtın içerik türü <code>text/plain</code> veya
      <code>text/html</code> olmak şartıyla yanıta eklenecek karakter
      kümesini (karakter kodlamasınının ismini) belirler. Bu, asıl davranış
      çoğunlukla kullanıcının istemci yapılandırmasına bağlı olmakla
      birlikte, yanıtın gövdesinde <code>META</code> elemanı vasıtasıyla
      belirtilmiş karakter kümesini geçersiz kılar. <code>AddDefaultCharset
      Off</code> şeklinde bir atama bu işlevselliği iptal eder.
      <code>AddDefaultCharset On</code> ile bu işlevsellik etkin kılınmaktan
      başka <code>iso-8859-1</code> karakter kümesini öntanımlı olarak yanıta
      eklenir. Yönergede <var>karküm</var> olarak belirtilecek değerler,
      Genel Ağ ortam türlerinde (MIME türlerinde) kullanmak üzere <a
      href="http://www.iana.org/assignments/character-sets">IANA’da kayıtlı
      karakter kümesi değerleri</a>nden biri olmalıdır. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
AddDefaultCharset utf-8
    </highlight>

    <p><directive>AddDefaultCharset</directive> yönergesi sadece, metin
      kaynaklarının hepsinin aynı karakter kümesine sahip olduğu bilindiği
      takdirde ve her birinde ayrı ayrı karakter kümesi belirtmek çok
      külfetli olacaksa kullanılmalıdır. Buna bir örnek, CGI betikleri
      tarafından üretilmiş içeriğe sahip kaynaklara karakter kümesinin
      eklenmesidir; böyle kaynaklar çıktıda kullanıcı tarafından sağlanmış
      veri içermeleri nedeniyle karşı siteden kaynaklanan betikli
      saldırılardan zarar görebilir. Bununla birlikte, bir öntanımlı karakter
      kümesi belirtmek, tarayıcılarında “karakter kodlamasını kendiliğinden
      sapta” özelliğini etkin kılmış kullanıcıları korumayacağından daha iyi
      bir çözüm bu betikleri bu tür saldırılara karşı düzeltmek veya en iyisi
      silmektir.</p>
</usage>
<seealso><directive module="mod_mime">AddCharset</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>AllowEncodedSlashes</name>
<description>Kodlanmış dosya yolu ayracı içeren URL’lere izin verilip
  verilmeyeceğini belirler.</description>
<syntax>AllowEncodedSlashes On|Off|NoDecode</syntax>
<default>AllowEncodedSlashes Off</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>
<compatibility>NoDecode seçeneği Apache httpd 2.3.12 ve sonrasında
  mevcuttur.</compatibility>

<usage>
    <p><directive>AllowEncodedSlashes</directive> yönergesi kodlanmış dosya
      yolu ayracı içeren URL’lere izin verir (<code>/</code> yerine
      <code>%2F</code> ve ek olarak <code>\</code> için ilgili sistemlerde
      <code>%5C</code> kullanılmış URL’ler).</p>

    <p><code>Off</code> öntanımlı değeriyle, böyle URL’ler bir 404
      (Nesne bulunamadı) hatasıyla reddedilirler.</p>

    <p><code>On</code> değeriyle, böyle URL’ler kabul edilir ve kodlanmış
      dosya yolu ayraçları kodlanmış diğer karakterler gibi çözümlenir.</p>

    <p><code>NoDecode</code> değeriyle, böyle URL’ler kabul edilir fakat
      kodlanmış dosya yolu ayraçları çözümlenmeden kodlanmış halde
      bırakılır.</p>

    <p><directive>AllowEncodedSlashes</directive> <code>On</code>, çoğunlukla
      <code>PATH_INFO</code> ile bir arada kullanıldığı zaman
      kullanışlıdır.</p>

    <note><title>Ek Bilgi</title>
      <p>Kodlanmış bölü çizgileri yol bilgisi için gerekliyse bir güvenlik
      ölçütü olarak <code>NoDecode</code> kullanımı şiddetle önerilir.
      Kodlanmış bölü çizgilerinin çözümlenmesine izin vermek güvensiz olması
      olası yollara izin vermek olurdu.</p>
    </note>
</usage>
<seealso><directive module="core">AcceptPathInfo</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>AllowOverride</name>
<description><code>.htaccess</code> dosyalarında bulunmasına izin verilen
  yönerge türleri belirtilir.</description>
<syntax>AllowOverride All|None|<var>yönerge-türü</var>
[<var>yönerge-türü</var>] ...</syntax>
<default>AllowOverride None (2.3.9 ve sonrası), AllowOverride All (2.3.8 ve öncesi)</default>
<contextlist><context>directory</context></contextlist>

<usage>
    <p>Sunucu <directive module="core">AccessFileName</directive> yönergesi
      ile belirtildiği şekilde bir <code>.htaccess</code> dosyasına rastlarsa
      önceki yapılandırma yönergelerinin hangilerinin geçersiz kılınmak üzere
      bildirildiğini bilmek ister.</p>

    <note><title>Sadece &lt;Directory&gt; bölümlerinde geçerli</title>
      <directive>AllowOverride</directive> yönergesi, <directive
      type="section" module="core">Location</directive>, <directive
      module="core" type="section">DirectoryMatch</directive> veya <directive
      type="section" module="core">Files</directive> bölümlerinde değil,
      sadece düzenli ifade içermeyen <directive type="section"
      module="core">Directory</directive> bölümlerinde geçerlidir.
    </note>

    <p>Bu yönergeye ve <directive module="core">AllowOverrideList</directive>
      yönergesine değer olarak <code>None</code> belirtilirse
      <a href="#accessfilename">.htaccess</a> dosyaları tamamen yok sayılır.
      Bu durumda, sunucu dosya sisteminde rastladığı <code>.htaccess</code>
      dosyalarını okumaya dahi çalışmayacaktır.</p>

    <p>Bu yönergeye <code>All</code> değeri atanırsa, .htaccess <a
      href="directive-dict.html#Context">bağlamında</a> kullanılabilecek her
      yönergeye <code>.htaccess</code> dosyalarında izin verilir.</p>

    <p><code><var>yönerge-türü</var></code> olarak aşağıdaki yönerge grup
      isimlerinden biri belirtilebilir:</p>

    <dl>
      <dt>AuthConfig</dt>

      <dd><directive module="mod_authz_dbm">AuthDBMGroupFile</directive>,
        <directive module="mod_authn_dbm">AuthDBMUserFile</directive>,
        <directive module="mod_authz_groupfile">AuthGroupFile</directive>,
        <directive module="mod_authn_core">AuthName</directive>,
        <directive module="mod_authn_core">AuthType</directive>,
        <directive module="mod_authn_file">AuthUserFile</directive>,
        <directive module="mod_authz_core">Require</directive>
        <em>ve benzeri</em> yetkilendirme yönergelerinin kullanımını izin
        verilir.</dd>

      <dt>FileInfo</dt>

      <dd>Belge türünü denetleyen <module>mod_mime</module>
        <code>Add*</code> ve <code>Remove*</code> yönergeleri,
        <directive module="core">ErrorDocument</directive>,
        <directive module="core">ForceType</directive>,
        <directive module="mod_negotiation">LanguagePriority</directive>,
        <directive module="core">SetHandler</directive>,
        <directive module="core">SetInputFilter</directive>,
        <directive module="core">SetOutputFilter</directive>
        yönergeleri ve benzerleri ile
        <directive module="mod_headers">Header</directive>,
        <directive module="mod_headers">RequestHeader</directive>,
        <directive module="mod_setenvif">SetEnvIf</directive>,
        <directive module="mod_setenvif">SetEnvIfNoCase</directive>,
        <directive module="mod_setenvif">BrowserMatch</directive>,
        <directive module="mod_usertrack">CookieExpires</directive>,
        <directive module="mod_usertrack">CookieDomain</directive>,
        <directive module="mod_usertrack">CookieStyle</directive>,
        <directive module="mod_usertrack">CookieTracking</directive>,
        <directive module="mod_usertrack">CookieName</directive>
        belge meta veri yönergelerinin,
        <module>mod_rewrite</module> modülündeki
        <directive module="mod_rewrite">RewriteEngine</directive>,
        <directive module="mod_rewrite">RewriteOptions</directive>,
        <directive module="mod_rewrite">RewriteBase</directive>,
        <directive module="mod_rewrite">RewriteCond</directive>,
        <directive module="mod_rewrite">RewriteRule</directive>
        yönergelerinin, <module>mod_alias</module> modülündeki
        <directive module="mod_alias">Redirect</directive>,
        <directive module="mod_alias">RedirectTemp</directive>,
        <directive module="mod_alias">RedirectPermanent</directive>,
        <directive module="mod_alias">RedirectMatch</directive>)
        yönergelerinin ve <module>mod_actions</module> modülündeki
        <directive module="mod_actions">Action</directive>
        yönergesinin kullanımına izin verilir.
      </dd>

      <dt>Indexes</dt>

      <dd>Dizin içeriğinin listelenmesini denetleyen
        <directive module="mod_autoindex">AddDescription</directive>,
        <directive module="mod_autoindex">AddIcon</directive>,
        <directive module="mod_autoindex">AddIconByEncoding</directive>,
        <directive module="mod_autoindex">AddIconByType</directive>,
        <directive module="mod_autoindex">DefaultIcon</directive>,
        <directive module="mod_dir">DirectoryIndex</directive>,
        <a href="mod_autoindex.html#indexoptions.fancyindexing"
        ><code>FancyIndexing</code></a>,
        <directive module="mod_autoindex">HeaderName</directive>,
        <directive module="mod_autoindex">IndexIgnore</directive>,
        <directive module="mod_autoindex">IndexOptions</directive>,
        <directive module="mod_autoindex">ReadmeName</directive>
        yönergelerinin <em>ve benzerlerinin</em> kullanımına izin
        verilir.</dd>

      <dt>Limit</dt>

      <dd>Konak erişimini denetleyen
        <directive module="mod_access_compat">Allow</directive>,
        <directive module="mod_access_compat">Deny</directive> ve
        <directive module="mod_access_compat">Order</directive>
        yönergelerinin kullanımına izin verilir.</dd>

      <dt>Nonfatal=[Override|Unknown|All]</dt>

      <dd><a href="#accessfilename">.htaccess</a> dosyalarındaki sözdizimi
        hatalarının ölümcül olarak ele alınmaması için
        <code>AllowOverride</code> yönergesinin kullanımına izin verir; bunun
        yerine bir dahili sunucu hatasına sebep olur, izin verilmeyen veya
        tanınmayan yönergeler yoksayılır ve günlüğe bir uyarı çıktılanır:
        <ul>
          <li><strong>Nonfatal=Override</strong> ile
            <code>AllowOverride</code> tarafından yasaklanmış yönergeler
            ölümcül olarak ele alınmaz.</li>
          <li><strong>Nonfatal=Unknown</strong> ile bilinmeyen yönergeler
            ölümcül olarak ele alınmaz. Yazım hatalarını ve mevcut olmayan bir
            modül tarafından gerçeklenmiş yönergeleri kapsar.</li>
          <li><strong>Nonfatal=All</strong> ile yukarıdakilerin ikisi de
            ölümcül olarak ele alınmaz.</li>
        </ul>
        <p>Geçerli bir yönergedeki yazım hatalarının hala dahili bir sunucu
          hatasına sebep olacağına dikkat ediniz.</p>
        <note type="warning"><title>Güvenlik</title>
          Ölümcül olmayan hatalar <a href="#accessfilename">.htaccess</a>
          kullanıcıları için güvenlikle ilgili sorunlara yol açabilir. Örneğin
          <code>AllowOverride AuthConfig</code>'e izin vermezse kullanıcıların
          siteye erişimini kısıtlayan yapılandırma iptal edilmiş olur.
      </note>
      </dd>

      <dt>Options[=<var>seçenek</var>,...]</dt>

      <dd>Dizinlere özgü özellikleri denetleyen
        <directive module="core">Options</directive> ve
        <directive module="mod_include">XBitHack</directive> yönergelerinin
        kullanımına izin verilir. <directive
        module="core">Options</directive> komutunda belirtilecek seçenekler
        bir eşit işaretinden sonra aralarına sadece virgül konarak,
        fakat virgülden sonra boşluk bırakmadan belirtilebilir.

      <note><title>Options'ın örtük iptali</title>
      <p><a href="#accessfilename">.htaccess</a> dosyalarında kullanılabilen
        seçenek listesi bu yönergeyle sınırlanabilirse de herhangi bir
        <directive module="core">Options</directive> yönergesine izin
        verildiği sürece miras alınmış diğer seçenekler göreli olmayan
        sözdizimi kullanılarak iptal edilebilir. Başka bir deyişle, bu
        mekanizma diğerlerinin değerlerini korumasına izin verirken belli bir
        seçeneği değerini korumaya zorlayamaz.
      </p></note>

      <example>
      AllowOverride Options=Indexes,MultiViews
      </example>
      </dd>
    </dl>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
AllowOverride AuthConfig Indexes
    </highlight>

    <p>Bu örnekte <code>AuthConfig</code> ve <code>Indexes</code> grubundaki
      yönergeler bir dahili sunucu hatasına yol açmayacaktır.</p>

    <note><p>Güvenlik ve başarımı arttırmak için 
      <code>&lt;Directory "/"&gt;</code>
      bloğu içinde <code>AllowOverride</code> yönergesine <code>None</code>
      dışında bir değer atamayın. Böyle yapmak yerine bir <code>.htaccess</code>
      dosyası yerleştirmeyi düşündüğünüz dizine ait bir
      <code>&lt;Directory&gt;</code> bloğu olması daha iyidir.</p></note>
</usage>

<seealso><directive module="core">AccessFileName</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">AllowOverrideList</directive></seealso>
<seealso><a href="../configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a></seealso>
<seealso><a href="../howto/htaccess.html">.htaccess Dosyaları</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>AllowOverrideList</name>
<description><code>.htaccess</code> dosyalarında izin verilecek yönergeler tek tek belirtilir</description>
<syntax>AllowOverrideList None|<var>yönerge</var>
[<var>yönerge-türü</var>] ...</syntax>
<default>AllowOverrideList None</default>
<contextlist><context>directory</context></contextlist>

<usage>
    <p>Sunucu bir <code>.htaccess</code> dosyası (<directive
      module="core">AccessFileName</directive> tarafından belirtildiği gibi)
      bulduğunda önceki yapılandırma yönergelerini geçersiz kılabilen bu
      dosyada hangi yönergelerin bildirildiğini bilmek ister.</p>

    <note><title>Sadece &lt;Directory&gt; bölümlerinde kullanılabilir</title>
      <directive>AllowOverrideList</directive> sadece <directive
      type="section" module="core">Directory</directive> bölümlerinde düzenli
      ifadeler olmaksızın belirtilmişse kullanılabilir; <directive
      type="section" module="core">Location</directive>, <directive
      module="core" type="section">DirectoryMatch</directive> veya <directive
      type="section" module="core">Files</directive> bölümlerinde değil.
    </note>

    <p>Bu yönergeye ve <directive module="core">AllowOverride</directive>
      yönergesine <code>None</code> atanmışsa
      <a href="#accessfilename">.htaccess</a> dosyaları tamamen yoksayılır. Bu
      durumda sunucu dosya sistemindeki <code>.htaccess</code> dosyalarını
      okumaya bile çalışmayacaktır.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
AllowOverride None
AllowOverrideList Redirect RedirectMatch
    </highlight>

    <p>Yukarıdaki örnekte sadece <code>Redirect</code> ve
      <code>RedirectMatch</code> yönergelerine izin verilmektedir. Tüm
      diğerleri dahili bir sunucu hatasına sebep olacaktır.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
AllowOverride AuthConfig
AllowOverrideList CookieTracking CookieName
    </highlight>

    <p>Yukarıdaki örnekte <directive module="core">AllowOverride
      </directive> yönergesi <code>AuthConfig</code> yönerge grubuna izin
      verirken <directive>AllowOverrideList</directive> yönergesi
      <code>FileInfo</code> yönerge grubundan yalnız iki yönergeye izin
      vermektedir. Tüm diğerleri dahili bir sunucu hatasına sebep
      olacaktır.</p>
</usage>

<seealso><directive module="core">AccessFileName</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">AllowOverride</directive></seealso>
<seealso><a href="../configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a></seealso>
<seealso><a href="../howto/htaccess.html">.htaccess Dosyaları</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>CGIMapExtension</name>
<description>CGI betik yorumlayıcısını saptama tekniğini belirler.
</description>
<syntax>CGIMapExtension <var>cgi-yolu</var> <var>.uzantı</var></syntax>
<contextlist><context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility>Sadece NetWare’de geçerlidir.</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge Apache httpd’nin CGI bekitlerini çalıştırmak için
      kullanacağı yorumlayıcıyı nasıl bulacağını denetlemek için kullanılır.
      Örneğin, <code>CGIMapExtension sys:\foo.nlm .foo</code> satırı
      <code>.foo</code> uzantılı CGI betik dosyalarının FOO yorumlayıcıya
      aktarılmasını sağlar.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>CGIPassAuth</name>
<description>HTTP yetkilendirme başlıklarının betiklere CGI değişkenleri
olarak aktarılmasını etkin kılar</description>
<syntax>CGIPassAuth On|Off</syntax>
<default>CGIPassAuth Off</default>
<contextlist><context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>AuthConfig</override>
<compatibility> Apache HTTP Sunucusunun 2.4.13 ve sonraki sürümlerinde kullanılabilmektedir</compatibility>

<usage>
    <p><directive>CGIPassAuth</directive> yönergesi, HTTP Temel kimlik
      doğrulamasını gerçekleştiren betikler için gereken
      <code>Authorization</code> gibi HTTP yetkilendirme başlıklarına
      betiklerin erişebilmesini sağlar. Normalde bu HTTP başlıkları
      betiklerden gizli olup sunucuda HTTP Temel kimlik kanıtlaması etkin
      kılındığında sunucuya erişmekte kullanılan kullanıcı kimliklerinin ve
      parolalarının betikler tarafından görülmemesini mümkün kılar. Bu yönerge,
      HTTP Temel kimlik kanıtlamasını betiklerin gerçekleştirmesini sağlamak
      için kullanılmalıdır.</p>

    <p>Apache HTTP Sunucusunun önceki sürümlerinde derleme sırasında
      kullanılabilen <code>SECURITY_HOLE_PASS_AUTHORIZATION</code> sabitinin
      yerine bu yönerge kullanılabilir.</p>

    <p>Bu ayarlama <module>mod_cgi</module>, <module>mod_cgid</module>,
      <module>mod_proxy_fcgi</module>, <module>mod_proxy_scgi</module> ve
      benzerleri gibi <code>ap_add_common_vars()</code> kullanan modüller
      tarafından kabul görür. Özellikle, isteği alışılmış tarzda işleme
      sokmayıp bu arayüzü kullanan modülleri etkiler. Ayrıca,
      <code>ap_add_common_vars()</code> kullanmayan üçüncü parti modüller de
      bu ayarlamayı kullanmayı tercih edebilir.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

 <directivesynopsis>
<name>CGIVar</name>
<description>Bazı CGI değişkenlerinin nasıl atanacağını belirler</description>
<syntax>CGIVar <var>değişken</var> <var>kural</var></syntax>
<contextlist><context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility>Apache HTTP Server 2.4.21 ve sonrasında kullanılabilir</compatibility>

<usage>
  <p>Bu yönerge bazı CGI değişkenlerinin nasıl atanacağını belirler.</p>

  <p><strong>REQUEST_URI</strong> kuralları:</p>
  <dl>
    <dt><code>original-uri</code> (default)</dt>
    <dd>Değer özgün istek satırından alınır ve dahili yöneldirmeler veya 
    istenen özkaynakları değiştiren alt istekler dikkate alınmaz.</dd>
    <dt><code>current-uri</code></dt>
    <dd>Değer özgün istek satırından farklı olabilecek dahili yönlendirmeleri 
    veya istenen özkaynakları değiştiren alt istekleri de yansıtır.</dd>
  </dl>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ContentDigest</name>
<description><code>Content-MD5</code> HTTP yanıt başlıklarının üretimini
  etkin kılar.</description>
<syntax>ContentDigest On|Off</syntax>
<default>ContentDigest Off</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>Options</override>
<status>Experimental</status>

<usage>
    <p>Bu yönerge RFC2616 ve RFC1864’te tanımlandığı gibi
      <code>Content-MD5</code> üretimini etkin kılar.</p>

    <p>MD5, verideki herhangi bir değişikliğin ileti özetinin değişmesi
      olarak yansıması nedeniyle yüksek derecede itimat sağlayan keyfi
      uzunlukta bir "ileti özeti" (bazen "parmakizi" dendiği de olur)
      hesaplama algoritmasıdır.</p>

    <p><code>Content-MD5</code> başlığı öğe gövdesinin iki uç arasında ileti
      bütünlük sınamasının yapılabilmesini sağlar. Bir istemci veya vekil
      aktarılan öğe gövdesinde rastlantısal bir değişiklik olup olmadığını
      saptamak için bu başlığın doğruluğunu sınayabilir. Başlık örneği:</p>

    <example>
      Content-MD5: AuLb7Dp1rqtRtxz2m9kRpA==
    </example>

    <p>Her istekte ileti özeti hesaplanacağından (değerler saklanmaz), bu
      yönergenin sunucunuzda başarım sorunlarına yol açacağına dikkat
      ediniz.</p>

    <p><code>Content-MD5</code>, herhangi bir modül değil, sadece
      <module>core</module> modülü tarafından sunulan belgeler için
      gönderilir. Örneğin, SSI belgeleri CGI betikleri tarafından
      çıktılanırlar ve bayt seviyesinden çıktılar bu başlığa sahip
      olmazlar.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>DefaultRuntimeDir</name>
<description>Sunucunun çalışma anı dosyaları için temel dizin</description>
<syntax>DefaultRuntimeDir <var>dizin-yolu</var></syntax>
<default>DefaultRuntimeDir DEFAULT_REL_RUNTIMEDIR (logs/)</default>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>
<compatibility>Apache 2.4.2 ve sonrasında kullanılabilmektedir.
</compatibility>

<usage>
    <p><directive>DefaultRuntimeDir</directive> yönergesi sunucunun çalışma
      anında oluşturacağı dosyaların (paylaşımlı bellek, kilitler, vb.)
      saklanacağı dizini belirtmekte kullanılır. Göreli bir yol belirtilirse
      tam yol <directive>ServerRoot</directive> yönergesinde belirtilene
      göreli olacaktır.</p>

    <p><strong>Örnek</strong></p>
   <highlight language="config">
DefaultRuntimeDir scratch/
    </highlight>

    <p><directive>DefaultRuntimeDir</directive> için öntanımlı yer derleme
      sırasında <code>DEFAULT_REL_RUNTIMEDIR</code> #define satırı ile
      değiştirilebilir.</p>

   <p>Bilgi: <directive>ServerRoot</directive> bu yönergeden önce belirtilmiş
     olmalıdır, aksi takdirde temel dizin için öntanımlı
     <directive>ServerRoot</directive> kullanılır.</p>

</usage>
<seealso><directive>ServerRoot</directive> üzerindeki izinlerin düzgün olarak
nasıl ayarlanacağını öğrenmek için:
<a href="../misc/security_tips.html#serverroot">güvenlik ipuçları</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>DefaultType</name>
<description>Değeri <code>none</code> olduğu takdirde, bu yönergenin bir
uyarı vermekten başka bir etkisi yoktur. Önceki sürümlerde, bu yönerge,
sunucunun ortam türünü saptayamadığı durumda göndereceği öntanımlı ortam
türünü belirlerdi.</description>
<syntax>DefaultType <var>ortam-türü</var>|none</syntax>
<default>DefaultType none</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility><code>none</code> değeri Apache httpd 2.2.7 ve sonrasında
mevcuttur. Diğer tüm seçenekler Apache httpd'nin 2.3.x ve sonraki sürümleri
için iptal edilmiştir.</compatibility>
<usage>
  <p>Bu yönerge iptal edilmiştir. Yapılandırma dosyalarının geriye
    uyumluluğunu sağlamak için, öntanımlı bir ortam türünün olmadığını
    belirten <code>none</code> değeriyle belirtilebilir. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
DefaultType None
    </highlight>

    <p><code>DefaultType None</code> sadece httpd-2.2.7 ve sonrasında
      mevcuttur.</p>

    <p>Ortam türlerini dosya uzantıları üzerinden yapılandırmak için
      <directive module="mod_mime">AddType</directive> yönergesini ve
      <code>mime.types</code> yapılandırma dosyasını veya belli özkaynak
      türleri için ortam türlerini yapılandırmak için <directive
      module="core">ForceType</directive> yönergesini kullanın.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>Define</name>
<description>Bir değişken tanımlar</description>
<syntax>Define <var>değişken-ismi</var> [<var>değişken-değeri</var>]</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context></contextlist>

<usage>
    <p>Tek değiştirgeli biçemi <program>httpd</program>’yi <code>-D</code>
      seçeneğiyle çalıştırmaya eşdeğerdir. Bu yönerge, başlatma betiğinde
      <code>-D</code> seçeneğinin argümanlarını değiştirme gereği duymaksızın
      <directive module="core" type="section">IfDefine</directive> bölümlerini
      kullanıma sokmak için kullanılabilir.</p>

    <p>Buna ek olarak, ikinci değiştirge belirtilirse yapılandırma değişkenine
      bu değer atanır. Değişken yapılandırmada <code>${VAR}</code> sözdizimi
      ile kullanılabilir. Değişken daima küresel olarak tanımlı olup
      yapılandırma bölümünü sarmalayan etki alanı ile sınırlanmaz.</p>

    <highlight language="config">
&lt;IfDefine TEST&gt;
  Define servername test.example.com
&lt;/IfDefine&gt;
&lt;IfDefine !TEST&gt;
  Define servername www.example.com
  Define SSL
&lt;/IfDefine&gt;
DocumentRoot "/var/www/${servername}/htdocs"
    </highlight>

    <p><directive module="mod_rewrite">RewriteMap</directive> sözdizimi ile
      karışmalardan kaçınmak için değişken isimleri ikinokta ":" karakterleri
      içeremez.</p>
    <note><title>Sanal konak bağlamı ve tuzaklar</title>
      <p>Bu yönerge sanal konakta ve dizin içeriğinde desteklendiğinden yapılan 
      değişiklikler (eşleşsin eşleşmesin) yönergeyi sarmalayan yapılandırma 
      bölümünden başka, sonraki yapılandırma yönergelerine de görünür olur.</p>
    </note>
</usage>
<seealso><directive module="core">UnDefine</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">IfDefine</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>Directory</name>
<description>Sadece ismi belirtilen dosya sistemi dizininde ve bunun
  altdizinlerinde ve bunların içeriğinde uygulanacak bir yönerge grubunu
  sarmalar.</description>
<syntax>&lt;Directory <var>dizin-yolu</var>&gt;
... &lt;/Directory&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive type="section">Directory</directive> ve
      <code>&lt;/Directory&gt;</code> sadece ismi belirtilen dosya sistemi
      dizininde, bunun altdizinlerinde ve bu dizinlerin içindeki dosyalara
      uygulanacak bir yönerge grubunu
      sarmalamakta kullanılır. Bir dizin bağlamında kullanılabilecek her
      yönergeye izin verilir. <var>dizin-yolu</var> bir dizinin tam yolu
      olabileceği gibi Unix kabuk tarzı bir dosya ismi eşleştirme kalıbı da
      olabilir. Kalıp dizgesinde, <code>?</code> herhangi bir tek karakterle,
      <code>*</code> herhangi bir karakter dizisiyle eşleşir. Ayrıca
      <code>[]</code> karakter aralıkları da kullanılabilir. ‘/’ karakteri
      ile hiçbir kalıp karakteri eşleşmez, bu bakımdan <code>&lt;Directory
      "/*/public_html"&gt;</code> ile <code>/home/user/public_html</code>
      değil, ama <code>&lt;Directory "/home/*/public_html"&gt;</code>
      eşleşecektir. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/usr/local/httpd/htdocs"&gt;
  Options Indexes FollowSymLinks
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p>Dizin yollarında isterseniz önceleme kullanabilirsiniz, ancak eğer yol
      bazı boşluklar içeriyorsa mutlaka kullanmanız gerekir. Bir boşluk aksi
      belirtilmedikçe bir ifadenin sonunu belirlediğinden bu gereklidir.</p>

    <note>
      <p><var>dizin-yolu</var> argümanlarını belirtirken dikkatli
        olmalısınız: Apache httpd’nin dosyalara erişmekte kullandığı dosya
        sistemi yolu ile bire bir eşleşmelidir. Belli bir
        <code>&lt;Directory&gt;</code> dizinine uygulanan yönergeler, aynı
        dizine farklı bir yoldan, örneğin başka bir sembolik bağ üzerinden
        erişilen dosyalara uygulanmayacaktır.</p>
    </note>

    <p><code>~</code> karakterine ek olarak <glossary ref="regex">düzenli
      ifadeler</glossary> de kullanılabilir. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory ~ "^/www/[0-9]{3}"&gt;

&lt;/Directory&gt;
</highlight>

    <p>yönergesi <code>/www/</code> içindeki üç rakamdan oluşan dizinlerle
      eşleşecektir.</p>

    <p>Eğer çok sayıda (düzenli ifade olmayan) <directive
      type="section">Directory</directive> bölümü, bir dosyayı içeren bir
      dizinle veya üst dizinlerinden biri ile eşleşiyorsa, uygulama en kısa
      eşleşmedeki yönergelerden başlayarak <a
      href="#accessfilename">.htaccess</a> dosyalarındaki yönergelere kadar
      genişletilir. Örneğin,</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/"&gt;
  AllowOverride None
&lt;/Directory&gt;

&lt;Directory "/home"&gt;
  AllowOverride FileInfo
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p>bölümleri ile <code>/home/web/dir/doc.html</code> belgesine erişirken
      şu aşamalardan geçilir:</p>

    <ul>
      <li><code>AllowOverride None</code> yönergesi uygulanır
        (<code>.htaccess</code> dosyaları iptal edilir).</li>

      <li><code>AllowOverride FileInfo</code> yönergesi uygulanır
        (<code>/home</code> dizini için).</li>

      <li>Sırayla <code>/home/.htaccess</code>,
        <code>/home/web/.htaccess</code> ve
        <code>/home/web/dir/.htaccess</code> dosyaları içindeki
        <code>FileInfo</code> yönergeleri uygulanır.</li>
    </ul>

    <p>Normal bölümlerin tamamı uygulanıncaya kadar düzenli ifadeler
      değerlendirilmez. Düzenli ifadelerin tamamı yapılandırma dosyasında
      görüldükleri sıraya göre sınanırlar. Örneğin,</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory ~ "abc$"&gt;
  # ... yönergeler burada ...
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p>düzenli ifadeli bölümü, tüm normal <directive
      type="section">Directory</directive> bölümleri ve
      <code>.htaccess</code> dosyaları uygulanıncaya kadar
      değerlendirilmeyecektir. Düzenli ifadeleri değerlendirmeye sıra gelince
      düzenli ifade <code>/home/abc/public_html/abc</code> ile eşleştirilecek
      ve buna ilişkin <directive type="section">Directory</directive>
      uygulanacaktır.</p>

   <p><strong><code>&lt;Directory "/"&gt;</code> için öntanımlı erişimin tüm
     erişime izin vermek oluşuna dikkat ediniz. Bunu şöyle bir blokla
     değiştirmeniz,</strong></p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/"&gt;
  Require all denied
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p><strong>ve erişilebilir olmasını istediğiniz dizinleri ayrıca
      belirtmeniz önerilir. Daha ayrıntılı bilgi edinmek için <a
      href="../misc/security_tips.html">Güvenlik İpuçları</a> belgesine
      bakınız.</strong></p>

    <p>Dizin bölümleri <code>httpd.conf</code> dosyasında yer alır.
      <directive type="section">Directory</directive> yönergeleri iç içe
      olamazlar ve bir <directive module="core"
      type="section">Limit</directive> veya <directive module="core"
      type="section">LimitExcept</directive> bölümü içinde bulunamazlar.</p>
</usage>
<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>DirectoryMatch</name>
<description>Bir düzenli ifade ile eşleşen dosya sistemi dizinlerinin içeriklerine uygulanacak bir yönerge grubunu sarmalar.</description>
<syntax>&lt;DirectoryMatch <var>düzifd</var>&gt;
... &lt;/DirectoryMatch&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive type="section">DirectoryMatch</directive> and
    <code>&lt;/DirectoryMatch&gt;</code> yönergeleri <directive
      module="core" type="section">Directory</directive> gibi sadece ismi
      belirtilen dosya sistemi dizininde ve içindeki dosyalarda uygulanacak
      bir yönerge grubunu sarmalamakta kullanılır. Tek farkla argüman olarak
      bir <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> alır. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
&lt;DirectoryMatch "^/www/(.+/)?[0-9]{3}/"&gt;
    # ...
&lt;/DirectoryMatch&gt;
    </highlight>

    <p>yönergesi <code>/www/</code> içindeki (veya alt dizinlerindeki) üç
      rakamdan oluşan dizinlerle eşleşecektir.</p>

   <note><title>Uyumluluk</title>
      2.3.9 öncesinde, bu yönerge örtük olarak (<directive module="core"
      type="section">Directory</directive> gibi) alt dizinlere de uygulanırdı
      ve satır sonu simgesi ($) ile eşleşemezdi. 2.3.9 ve sonrasında, sadece
      ifade ile eşleşen dizinler sarmalanan yönerge grubundan etkilenmektedir.
    </note>

    <note><title>Sondaki bölü çizgileri</title>
      Bu yönerge bir bölü çizgisi ile sonlanan veya sonlanmayan dizinler için
      yapılan isteklere uygulanır, dolayısıyla satır sonuna ($) çıpalanmış
      ifadeler dikkatli yazılmalıdır.
    </note>

    <p>2.4.8 itibariyle, isimli gruplar ve geriye başvurular elde edilmekte
      olup ilgili isim büyük harfe çevrildikren sonra "MATCH_" ile
      öncelendikten sonra ortama yazılmaktadır. Böylece yol elemanlarına
      <module>mod_rewrite</module> gibi modüllerden veya <a
      href="../expr.html">düzenli ifadelerden</a> başvurmak mümkün
      kılınmıştır. Karışıklığı önlemek için, numaralı (isimsiz) geriye
      başvurular yoksayılmaktadır. Bunların yerine isimli geriye başvurular
      kullanılmalıdır.</p>

      <highlight language="config">
&lt;DirectoryMatch "^/var/www/combined/(?&lt;sitename&gt;[^/]+)"&gt;
    require ldap-group cn=%{env:MATCH_SITENAME},ou=combined,o=Example
&lt;/DirectoryMatch&gt;
      </highlight>
</usage>
<seealso>Normal <directive type="section">Directory</directive>
  bölümlerindeki yönergelerle düzenli ifadelerin nasıl karıştırıldığının bir
  açıklaması için <directive type="section"
  module="core">Directory</directive> yönergesine bakınız.</seealso>
<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>DocumentRoot</name>
<description>İstemciye görünür olan ana belge ağacının kök dizinini belirler.</description>
<syntax>DocumentRoot <var>dizin-yolu</var></syntax>
<default>DocumentRoot "/usr/local/apache/htdocs"</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p>Bu yönerge <program>httpd</program> tarafından dosyalarının sunulacağı
      dizini belirler. <directive module="mod_alias">Alias</directive>
      benzeri bir yönerge ile eşleşmedikçe, sunucu istenen URL’deki yolu,
      belge yolu haline getirmek için belge kök dizinine ekler. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
DocumentRoot "/usr/web"
    </highlight>

    <p>yapılandırması ile <code>http://my.example.com/index.html</code>
      isteği <code>/usr/web/index.html</code> ile eşleştirilir.
      <var>dizin-yolu</var> ile göreli dosya yolu belirtildiği takdirde belge
      kök dizininin <directive  module="core">ServerRoot</directive> ile
      belirtilen sunucu kök dizinine göre belirtildiği varsayılır.</p>

    <p><directive>DocumentRoot</directive> ile belirtilen dizin bir bölü
      çizgisi ile bitirilmemelidir.</p>
</usage>
<seealso><a href="../urlmapping.html#documentroot">URL’lerin Dosya Sistemi
  ile Eşlenmesi</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>Else</name>
<description>Önceki bir <directive type="section" module="core">If</directive> veya <directive type="section" module="core">ElseIf</directive> bölümünün koşulu, çalışma anında bir istek tarafından yerine getirilmediği takdirde uygulanacak yönergeleri içerir</description>
<syntax>&lt;Else&gt; ... &lt;/Else&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>
<compatibility>İç içe geçmiş koşullar 2.4.26 ve sonrasında değerlendirilmeye alınır</compatibility>

<usage>
    <p><directive type="section">Else</directive> sadece ve sadece aynı etki
      alanındaki en son <directive type="section">If</directive> veya
      <directive type="section">ElseIf</directive> bölümü uygulanmamışsa
      kapsadığı yönergeleri uygular. Örneğin:</p>

    <highlight language="config">
&lt;If "-z req('Host')"&gt;
  # ...
&lt;/If&gt;
&lt;Else&gt;
  # ...
&lt;/Else&gt;
    </highlight>

    <p>Burada, <directive type="section">If</directive> yönergesi
      <var>Host:</var> başlıksız HTTP/1.0 istekleriyle eşleşirken  <directive
      type="section">Else</directive>  <var>Host:</var> başlıklılarla
      eşleşir.</p>

</usage>
<seealso><directive type="section" module="core">If</directive></seealso>
<seealso><directive type="section" module="core">ElseIf</directive></seealso>
<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.
    <directive type="section">If</directive>,
    <directive type="section">ElseIf</directive> ve
    <directive type="section">Else</directive> son olarak uygulanır.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>ElseIf</name>
<description>İçerdiği koşulun bir istek tarafınan sağlandığı ancak daha önceki bir <directive type="section" module="core">If</directive> veya
<directive type="section">ElseIf</directive> bölümlerininkilerin sağlanmadığı durumda kapsadığı yönergelerin uygulanmasını sağlar</description>
<syntax>&lt;ElseIf <var>ifade</var>&gt; ... &lt;/ElseIf&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>
<compatibility>İç içe geçmiş koşullar 2.4.26 ve sonrasında değerlendirilmeye alınır</compatibility>

<usage>
    <p><directive type="section">ElseIf</directive> kapsadığı yönergeleri
      sadece ve sadece belirtilen koşulun doğrulandığı ancak aynı etki
      alanında hemen önceki <directive type="section">If</directive> veya
      <directive type="section">ElseIf</directive> yönergesinin uygulanmadığı
      takdirde uygular. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
&lt;If "-R '10.1.0.0/16'"&gt;
  #...
&lt;/If&gt;
&lt;ElseIf "-R '10.0.0.0/8'"&gt;
  #...
&lt;/ElseIf&gt;
&lt;Else&gt;
  #...
&lt;/Else&gt;
    </highlight>

    <p><directive type="section">ElseIf</directive> bir isteğin uzak adresi
      10.0.0.0/8 ağına aitse ama 10.1.0.0/16 ağına ait değilse içerdiği
      yönergelerin uygulanmasını sağlar.</p>

</usage>
<seealso>Tam bir kaynak ve daha fazla örnek için: <a href="../expr.html">Apache HTTP Sunucusundaki ifadeler</a></seealso>
<seealso><directive type="section" module="core">If</directive></seealso>
<seealso><directive type="section" module="core">Else</directive></seealso>
<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.
  <directive type="section">If</directive>,
  <directive type="section">ElseIf</directive> ve
  <directive type="section">Else</directive> son olarak uygulanır.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>EnableMMAP</name>
<description>Teslimat sırasında okunacak dosyalar için bellek eşlemeyi etkin
  kılar.</description>
<syntax>EnableMMAP On|Off</syntax>
<default>EnableMMAP On</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility><code>none</code> değeri Apache 2.2.7 ve sonrasında mevcuttur.
</compatibility>
<usage>
    <p>Bu yönerge, sunucunun teslimat sırasında gerektiği takdirde bir dosya
      içeriğinin okunması için bellek eşleme kullanıp kullanmayacağını
      belirler. Öntanımlı olarak, bir isteğin yerine getirilmesi,
      <module>mod_include</module> kullanarak sunucu tarafından çözümlenen
      bir dosyanın teslimatı sırasında olduğu gibi, bir dosya içindeki veriye
      erişilmesini gerektirdiğinde Apache httpd, işletim sistemi tarafından
      desteklendiği takdirde dosyayı belleğe eşler.</p>

    <p>Böyle bellek eşleme kimi zaman başarım artışını beraberinde getirirse
      de bazen sorunlardan kaçınmak için bellek eşlemeyi kapatmak daha iyi
      sonuç verir:</p>

    <ul>
    <li>Bazı çok işlemcili sistemlerde bellek eşleme
      <program>httpd</program>’nin başarımını düşürebilmektedir.</li>
    <li><program>httpd</program> bellek eşlemli çalışırken bir dosyanın
      silinmesi veya boyutunun küçültülmesi <program>httpd</program>'nin
      parçalama arızası vererek çökmesine yol açabilir.</li>
    </ul>

    <p>Bu tür sorunlardan dolayı zarar görülebilecek sunucu
      yapılandırmalarında dosya teslimatında bellek eşlemlerinin kullanımını
      şu şekilde iptal etmeniz gerekir:</p>

    <highlight language="config">
EnableMMAP Off
    </highlight>

    <p>Bu özellik, sadece NFS dosya sistemi üzerinde sunulan dosyaları
      kapsamak üzere şu şekilde kolayca kapatılabilir:</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/nfs-dosyaları-yolu"&gt;
  EnableMMAP Off
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>EnableSendfile</name>
<description>Dosyaların istemciye tesliminde çekirdeğin dosya gönderme
  desteğinin kullanımını etkin kılar.</description>
<syntax>EnableSendfile On|Off</syntax>
<default>EnableSendfile Off</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility>Öntanımlı değer 2.3.9 sürümünde Off olarak değişti.</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge, dosya içeriğinin istemciye teslimi için
      <program>httpd</program>’nin çekirdeğin dosya gönderme desteğini
      kullanıp kullanmayacağını belirler. Öntanımlı olarak, bir isteğin
      yerine getirilmesi, bir durağan dosyanın teslimatı sırasında olduğu
      gibi, bir dosya içindeki veriye erişilmesini gerektirmediği takdirde
      Apache httpd, işletim sistemi tarafından destekleniyorsa dosyayı
      istemciye teslim etmek için çekirdeğin dosya gönderme özelliğini
      kullanır.</p>

    <p>Çekirdeğin dosya gönderme mekanizması, okuma, gönderme ve tampon
      ayırma işlemlerini ayrı ayrı yapmaktan kaçınır. Fakat bazı
      platformlarda veya bazı dosya sistemlerinde aşağıda belirtilen işlemsel
      sorunlardan kaçınmak için bu özelliği iptal etmek daha iyidir:</p>

    <ul>
    <li>Bazı platformlar,  derleme sistemince saptanamayan bozuk bir dosya
      gönderme desteğine sahiptir; özellikle eğer derleme işlemi dosya
      gönderme desteğinde sorun olmayan bir makinede yapılıp çalıştırılabilir
      dosyaların sorunlu makineye kurulduğu durumda bu saptama
      yapılamayacaktır.</li>
    <li>Linux’ta IPv6 kullanırken dosya gönderme desteği bazı ağ
      kartlarındaki TCP toplama sağlaması aktarım hatasını tetikler.</li>
    <li>Itanium üzerinde çalışan Linux’ta dosya gönderme desteği
      (<code>sendfile</code>) 2GB’tan büyük dosyalarla çalışamamaktadır.</li>
    <li><directive module="core">DocumentRoot</directive> ağ dosya sistemi
      (NFS, SMB, CIFS, FUSE gibi) üzerinde olduğu durumda çekirdek ağ
      dosyalarını kendi arabelleği üzerinden sunamayabilir.</li>
    </ul>

    <p>Bu sorunlardan muzdarip sunucu yapılandırmaları için bu özelliği şöyle
      etkin kılabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
EnableSendfile On
    </highlight>

    <p>Bu özellik, sadece bir ağ dosya sistemi üzerinde sunulan
      dosyaları kapsamak üzere şu şekilde kolayca kapatılabilir:</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/nfs-dosyaları-yolu"&gt;
  EnableSendfile Off
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

<p><directive>EnableSendfile</directive> yönergesinin .htaccess ve
      diziniçi yapılandırmalarının <module>mod_cache_disk</module> tarafından
      desteklenmediğini lütfen aklınızdan çıkarmayın.
      <directive>EnableSendfile</directive> yönergesinin sadece küresel
      tanımları hesaba katılır.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

 <directivesynopsis>
<name>HttpProtocolOptions</name>
<description>HTTP İstek İletilerindeki sınırlamalarda değişiklik yapar</description>
<syntax>HttpProtocolOptions [Strict|Unsafe] [RegisteredMethods|LenientMethods]
 [Allow0.9|Require1.0]</syntax>
<default>HttpProtocolOptions Strict LenientMethods Allow0.9</default>
<contextlist><context>server config</context>
<context>virtual host</context></contextlist>
<compatibility>2.2.32 veya 2.4.24 ve sonrası</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge HTTP istek satırına
      (<a href="https://tools.ietf.org/html/rfc7230#section-3.1.1"
       >RFC 7230 &sect;3.1.1</a>) ve the HTTP istek başlığı alanlarına
      (<a href="https://tools.ietf.org/html/rfc7230#section-3.2"
       >RFC 7230 &sect;3.2</a>) uygulanmış kuralları öntanımlı olarak veya 
      <code>Strict</code> seçeneği kullanılarak  değiştirir. Eski modüller, 
      uygulamalar veya kullanımı önerilmeyen özel istemciler için eski davranışlara 
      dönmeyi sağlamak üzere <code>Unsafe</code> seçeneği eklenmiştir.</p>
      
    <p>Bu kurallar istek işlenmeden önce uygulanır. Dolayısıyla yönerge, IP/port  
      arabirimine göre ana bölümde veya öntanımlı (ilk) eşleşen sanal konak 
      bölümünde yapılandırılmalıdır.</p>
    
    <p>Bu yönergeye aşağıdaki parametrelerden seçilen üç tanesi uygulanabilir.      
      Belirtilmeyenlerin yerine öntanımlılar uygulanır.</p>
    
    <dl>
      <dt>Strict|Unsafe</dt>
      <dd>
        <p>Bu yönerge devreye girmeden önce, Apache HTTP Sunucusunun istek iletisi 
        ayrıştırıcıları protokolle uyumlu olmayan bir dizi girdi şekline 
        toleranslıydı. <a href="https://tools.ietf.org/html/rfc7230#section-9.4"
        >RFC 7230 &sect;9.4 İstek bölme</a> ve
        <a href="https://tools.ietf.org/html/rfc7230#section-9.5"
        >&sect;9.5 Yanıt kaçırma</a> çağrıları uyumsuz istek iletilerinin 
        kabulündeki olası risklerden yalnızca iki tanesidir.
        <a href="https://tools.ietf.org/html/rfc7230#section-3.5">RFC 7230 
        &sect;3.5</a> "İleti Ayrıştırma Sağlamlığı" belirsiz boşlukların kabul ve 
        istek iletisi biçimleme risklerini tanımlar. Bu yönergenin devreye 
        girmesini takiben belirtimin tüm imla kurallarına öntanımlı 
        <code>Strict</code> işlem kipi ve 3.5 bölümünde tavsiye edilen hoşgörüsüz 
        boşluk uygulanır ve esnekliğe müsamaha edilmez.</p>

        <note type="warning"><title>Unsafe için güvenlik riskleri</title>
          <p>Kullanıcılar, özellikle dışa bakan, herkes tarafından erişilebilen 
          sunucu konuşlandırmalarında  <code>Unsafe</code> işlem kipine geçiş 
          yapmaya karşı kesinlikle uyarılır. Eğer bir arayüz hataları izlemek 
          veya bir intranette çalışan özel hizmet tüketicileri için gerekliyse, 
          kullanıcılar, sadece, dahili özel ağlarına hizmet etmek üzere 
          yapılandırılmış özel bir sanal konak üzerinde <code>Unsafe</code> işlem 
          kipine geçiş yapmalıdır.</p>
        </note>
        
        <example>
          <title>Strict kipte HTTP 400 ile sonuçlanan bir istek örneği</title>
          # Eksik CRLF<br />
          GET / HTTP/1.0\n\n
        </example>
        <note type="warning"><title>Komut satırı araçları ve CRLF</title>
          <p>Bazı araçların CRLF kullanmaya zorlanması gerekir, aksi takdirde httpd 
          yukarıdaki örnekte belirtildiği gibi bir HTTP 400 yanıtı ile döner. 
          Örneğin,  <strong>OpenSSL s_client düzgün çalışmak için -crlf 
          değiştirgesine ihtiyaç duyar</strong>.</p>
          <p>CRLF yokluğu gibi durumları saptamak için HTTP isteğini görünümlemek 
          isterseniz <directive module="mod_dumpio">DumpIOInput</directive> 
          yönergesi yardımcı olabilir.</p>
        </note>
      </dd>
      <dt>RegisteredMethods|LenientMethods</dt>
      <dd>
        <p><a href="https://tools.ietf.org/html/rfc7231#section-4.1">RFC 7231 
        &sect;4.1</a> "İstek Yöntemleri" "Genel Bakış" bölümlerinde bir istek 
        satırında desteklenmeyen bir yöntem saptadığında özgün sunucuların bir 
        hatayla yanıt vermesini gerekli görmüştür. <code>LenientMethods</code> 
        seçeneği kullanıldığında olan zaten budur. <code>RegisteredMethods</code> 
        seçeneğine geçiş yapmak isteyen yöneticiler 
        <directive>RegisterHttpMethod</directive> yönergesini kullanarak standart 
        olmayan yöntemleri belirlemelidir. Özellikle <code>Unsafe</code> seçeneğine 
        geçiş yapılacaksa bu yol izlenmelidir.</p>
      
        <note type="warning"><title>İleri Vekil Uyumluluğu</title>
          <p>Özgün sunucunun kullandığı yöntemleri vekil sunucu bilemeyeceği için 
          ileri vekil konaklarda <code>RegisteredMethods</code> seçeneğine geçiş 
          yapılmamalıdır.</p>
        </note>
  
        <example>
          <title>Example of a request leading to HTTP 501 with LenientMethods mode</title>
          # Unknown HTTP method<br />
          WOW / HTTP/1.0\r\n\r\n<br /><br />
          # Lowercase HTTP method<br />
          get / HTTP/1.0\r\n\r\n<br />
        </example>
      </dd>
      <dt>Allow0.9|Require1.0</dt>
      <dd>
        <p><a href="https://tools.ietf.org/html/rfc2616#section-19.6">RFC 2616 
        &sect;19.6</a> "Önceki Sürümlerle Uyumluluk" bölümünde HTTP sunucularının 
        eski HTTP/0.9 isteklerini desteklemesi tavsiye edilmektedir. RFC 7230 
        "HTTP/0.9 isteklerini destekleme beklentisi kaldırılmıştır." cümlesiyle 
        bunu  geçersiz kılmış ve <a 
        href="https://tools.ietf.org/html/rfc7230#appendix-A"
        >RFC 7230 Ek A</a> bölümünde bununla ilgili yorumlar yer almıştır. 
        <code>Require1.0</code> seçeneği kullanıcıya öntanımlı 
        <code>Allow0.9</code> seçeneğinin davranışına verilen desteği kaldırma 
        imkanını vermektedir.</p>
      
        <example>
          <title>Require1.0 kipinde HTTP 400 ile sonuçlanan bir istek 
          örneği</title>
          # Desteklenmeyen HTTP sürümü<br />
          GET /\r\n\r\n
        </example>
      </dd>
    </dl>

    <p><directive>LogLevel</directive> <code>debug</code> seviyesiyle 
      yapılandırılmış <directive>ErrorLog</directive> ile kaydedilmiş günlüklerin  
      gözden geçirilmesi, böyle hatalı isteklerin kaynaklandıkları yerle birlikte  
      belirlenmesine yardımcı olabilir. Kullanıcılar, beklenmedik bir şekilde 
      reddedilmiş geçersiz istekleri bulmak için erişim günlüklerindeki 400 
      yanıtlarına özellikle dikkat etmelidir.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>Error</name>
<description>Özel bir hata iletisiyle yapılandırma çözümlemesini durdurur</description>
<syntax>Error <var>ileti</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<compatibility>2.3.9 ve sonrası</compatibility>

<usage>
    <p>Yapılandırmada bir hatanın saptanması istenirse, bu yönerge
      yapılandırma çözümlemesinin durdurulması ve özel bir hata iletisi
      üretilmesi için kullanılabilir. Genelde kullanıldığı durum, gerekli
      modüllerin yapılandırmada bulunmadığının raporlanmasıdır.</p>

    <highlight language="config">
# Örnek
# mod_include yüklü değilse bilelim
&lt;IfModule !include_module&gt;
  Error "Hata: mod_include mod_foo için gerekiyor. LoadModule ile yükleyin."
&lt;/IfModule&gt;

# SSL veya NOSSL tanımlı mı bilelim
&lt;IfDefine SSL&gt;
&lt;IfDefine NOSSL&gt;
  Error "Ne SSL ne de NOSSL tanımlı. Sadece biri tanımlı olsa yeter."
&lt;/IfDefine&gt;
&lt;/IfDefine&gt;
&lt;IfDefine !SSL&gt;
&lt;IfDefine !NOSSL&gt;
  Error "Ya SSL ya da NOSSL tanımlı olmalı."
&lt;/IfDefine&gt;
&lt;/IfDefine&gt;
    </highlight>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ErrorDocument</name>
<description>Bir hata durumunda sunucunun istemciye ne döndüreceğini
  belirler.</description>
<syntax>ErrorDocument <var>hata-kodu</var> <var>belge</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>

<usage>
    <p>Bir sorun çıktığında veya hata oluştuğunda Apache httpd şu dört
      işlemden birini yapacak şekilde yapılandırılabilir:</p>

    <ol>
      <li>Yerleşik bir hata iletisi çıktılanır.</li>

      <li>Özel bir ileti çıktılanır.</li>

      <li>Sorunu/hatayı işleyecek yerel bir <var>URL-yoluna</var> dahili bir
        yönlendirme yapılır.</li>

      <li>Sorunu/hatayı işleyecek harici bir <var>URL-yoluna</var>
        yönlendirme yapılır.</li>
    </ol>

    <p>İlk seçenek öntanımlıdır. Diğer üç seçenek
      <directive>ErrorDocument</directive> yönergesinin argümanları (hata
      kodundan sonra bir URL veya hata iletisi) ile belirtilir. Apache httpd
      bazı durumlarda sorun/hata ile ilgili ek bilgi verecektir.</p>

    <p>2.4.13 itibariyle, özdevinimli dizgeler ve URLler üretmek için yönerge
      içinde <a href="../expr.html">ifade sözdizimi</a> kullanılabilir.</p>

    <p>URL’ler yerel yollarda (<directive
      module="core">DocumentRoot</directive>’a göre) bir bölü çizgisi (/) ile
      başlatılabileceği gibi istemci tarafından çözümlenecek tam bir URL
      şeklinde de belirtilebilir. Bunlar yerine, tarayıcıda gösterilmek üzere
      bir ileti de belirtilebilir. Örnekler:</p>

    <highlight language="config">
ErrorDocument 500 http://example.com/cgi-bin/server-error.cgi
ErrorDocument 404 /errors/bad_urls.php
ErrorDocument 401 /subscription_info.html
ErrorDocument 403 "Kusura bakmayın, bugün hizmet veremiyoruz."
ErrorDocument 403 /errors/forbidden.pl?referrer=%{escape:%{HTTP_REFERER}}
    </highlight>

    <p>Bunlardan başka, Apache httpd’nin kendi hata iletilerinin kullanılacağı
      özel <code>default</code> değeri ile belirtilebilir. Normal şartlar
      altında gerekmese de, bir şey belirtilmediği takdirde mevcut bir
      <directive>ErrorDocument</directive> yönergesini miras alan
      yapılandırmalarda Apache httpd’nin kendi hata iletilerinin kullanımı
      <code>default</code> değeri açıkça belirtilerek örnekteki gibi
      zorlanabilir:</p>

    <highlight language="config">
ErrorDocument 404 /cgi-bin/bad_urls.pl

&lt;Directory "/web/docs"&gt;
  ErrorDocument 404 default
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p><directive>ErrorDocument</directive> yönergesinde bir uzak URL (önünde
      <code>http</code> bulunan bir yol) belirtildiğinde, belge aynı sunucuda
      olsa bile, Apache HTTP Sunucusunun istemciye belgeyi bulacağı yer için bir
      yönlendirme göndereceğine dikkat ediniz. Bunun bazı istenmeyen etkileri
      vardır; en önemlilerinden biri istemcinin hata kodu yerine bir
      yönlendirme durum kodu alacak olmasıdır. Bu, bir URL’nin geçerliliğini
      durum koduna göre saptayan istemciler veya robotlar için yanıltıcı
      olacaktır. Buna ek olarak, <code>ErrorDocument 401</code> için bir uzak
      URL belirttiğiniz durumda istemci 401 durum kodunu almayacağı için
      kullanıcıdan parola isteğinde bulunamayacaktır. Bu bakımdan,
      <strong>ihtiyaç duyduğunuz takdirde, <code>ErrorDocument 401</code>
      yönergesine yerel bir belge belirtmelisiniz.</strong></p>

    <p>Sunucunun ürettiği hata iletileri "çok kısa" olduğu takdirde,
      Microsoft Internet Explorer (MSIE) öntanımlı olarak bu hata iletilerini
      yoksayar ve bunun yerine kendi "kullanıcı dostu" hata iletilerini
      kullanır. "Çok kısa" eşiği duruma göre değişmekle birlikte, genellikle,
      hata iletileriniz 512 bayttan büyük olduğu takdirde MSIE kendi hata
      iletileri yerine sunucunun ürettiği hata iletilerini gösterecektir. Bu
      konuda daha fazla bilgiyi <a
      href="http://support.microsoft.com/default.aspx?scid=kb;tr-tr;Q294807"
      >Q294807</a> kodlu Microsoft Knowledge Base makalesinde
      bulabilirsiniz.</p>

    <p>Çoğu yerleşik hata iletisi özel iletilerle değiştirilebilse de bazı
      durumlarda <directive module="core">ErrorDocument</directive> ile ne
      belirtildiğine bakılmaksızın yerleşik hata iletileri kullanılır.
      Özellikle, bozuk bir istek saptandığında normal istek işleme hemen
      devre dışı bırakılır ve yerleşik hata iletisi döndürülür. Bu, hatalı
      istekler yaparak güvenlik sorunlarına yol açılmak istenmesi
      durumlarında gereklidir.</p>

    <p><module>mod_proxy</module> kullanıyorsanız,
      <directive module="mod_proxy">ProxyErrorOverride</directive> yönergesini
      etkin kılmak isteyebilirsiniz, böylece asıl sunucular adına özel hata
      iletileri üretebilirsiniz. <code>ProxyErrorOverride</code> etkin
      kılınmak istenmezse, Apache httpd vekalet edilen içerik için özel hata
      belgeleri üretmeyecektir.</p>
</usage>

<seealso><a href="../custom-error.html">Özel Hata Yanıtları</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ErrorLog</name>
<description>Sunucunun hata günlüğünü tutacağı yeri belirler.</description>
<syntax> ErrorLog <var>dosya-yolu</var>|syslog[:<var>oluşum</var>]</syntax>
<default>ErrorLog logs/error_log (Unix) ErrorLog logs/error.log (Windows ve OS/2)</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive>ErrorLog</directive> yönergesi sunucunun saptadığı hataları
      kaydedeceği dosyanın ismini belirtmek için kullanılır.
      <var>dosya-yolu</var> ile göreli dosya yolu belirtildiği takdirde
      dizininin <directive  module="core">ServerRoot</directive> ile
      belirtilen sunucu kök dizinine göre belirtildiği varsayılır.</p>

    <highlight language="config">
ErrorLog "/var/log/httpd/error_log"
    </highlight>

    <p><var>dosya-yolu</var> bir boru imi "<code>|</code>" ile başlatıldığı
      takdirde hata iletilerinin hata günlüğünü işleme sokacak komuta
      borulanacağı varsayılır.</p>

    <highlight language="config">
ErrorLog "|/usr/local/bin/httpd_errors"
    </highlight>

    <p>Daha fazla bilgi için <a href="../logs.html#piped">borulu
       günlüklere</a> bakınız.</p>

    <p>Dosya adı yerine <code>syslog</code> kullanılırsa, sistem desteklediği
      takdirde günlük kaydı syslogd(8) üzerinden yürütülür. Öntanımlı olarak
      <code>local7</code> syslog oluşumu kullanılır. Bunu
      <code>syslog:<var>oluşum</var></code> sözdizimini kullanarak
      değiştirebilirsiniz. Buradaki <code><var>oluşum</var></code>
      syslog.conf(5) kılavuz sayfasında belirtilen oluşum isimlerinden biri
      olabilir. Oluşum aslında küreseldir ve sanal konaklardan bazılarında
      değiştirilmişse, belirtilen en son oluşum tüm sunucuyu
      etkileyecektir.</p>

    <highlight language="config">
ErrorLog syslog:user
    </highlight>

    <p>Buna ek olarak, modüller kendi günlük kaydı oluşturucusunu sağlayabilir.
      Sözdizimi yukarıdaki örnekte kullanılan <code>syslog</code> sözdiziminin
      benzeridir.</p>

    <p>GÜVENLİK: Günlük dosyalarının saklandığı dizin, sunucuyu başlatan
      kullanıcı dışındakiler tarafından yazılabilir olduğu takdirde
      güvenliğinizin nasıl tehlikeye gireceği <a
      href="../misc/security_tips.html#serverroot">güvenlik ipuçları</a>
      belgesinde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.</p>
    <note type="warning"><title>Ek Bilgi</title>
      <p>Unix-dışı platformlarda dosya yolunu girerken, platform ters bölü
        çizgilerini desteklese bile normal bölü çizgileri kullanmaya özen
        göstermelisiniz. Genel olarak, dosya yollarını belirtirken
        yapılandırma dosyası boyunca normal bölü çizgisi kullanmak her zaman
        daha iyidir.</p>
    </note>
</usage>
<seealso><directive module="core">LogLevel</directive></seealso>
<seealso><a href="../logs.html">Apache HTTP Sunucusunun Günlük Dosyaları</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ErrorLogFormat</name>
<description>Hata günlüğü girdileri için biçem belirtimi</description>
<syntax> ErrorLogFormat [connection|request] <var>biçem</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive>ErrorLogFormat</directive> yönergesi, hata günlüğünde asıl
      hata iletisine ek olarak günlüklenecek ek bilgiyi belirtmek için
      kullanılabilir.</p>

    <highlight language="config">
#Basit örnek
ErrorLogFormat "[%t] [%l] [pid %P] %F: %E: [client %a] %M"
    </highlight>

    <p>İlk değiştirge olarak <code>connection</code> veya <code>request</code>
      belirtilmesi ek biçemlerin belirtilebilmesini sağlar. Böylece, belli bir
      bağlantı ya da istek için ilk ileti günlüklendiğinde ek bilgininde
      günlüklenmesi sağlanır. Bu ek bilgi sadece bağlantı/istek başına bir
      kere günlüklenir. herhangi bir günlük iletisine sebep olmadan işlenmişse
      ek bilgi de günlüklenmez.</p>

    <p>Bu, bazı biçem dizgesi öğeleri çıktı üretmediğinde olur. Örneğin,
      <code>Referer</code> başlığı sadece günlük iletisi bir istekle
      ilişkilendirilmişse mevcuttur ve hata iletisi <code>Referer</code>
      başlığı istemcide okunduğu anda oluşur. Eğer bir çıktı üretilmezse,
      öntanımlı davranış önceki boşluk karakterinden sonraki boşluk
      karakterine kadar herşeyi silmektir. Yani, günlük satırı örtük olarak
      boşluklarla ayrılmış alanlara bölünür. Bir biçem dizgesi öğesi çıktı
      üretmezse alanın tamamı çıktılanmaz. Örneğin, <code>[%t] [%l] [%a]
      %M&nbsp;</code> günlük biçeminde uzak adres <code>%a</code>
      kullanılamazsa sarmalayıcı köşeli ayraçlar da günlüklenmeyecektir.
      Boşluk karakterleri ters bölülerle öncelenerek bir alanı sınırlaması
      önlenebilir. '%&nbsp;' (yüzde boşluk) çifti sıfır genişlikte bir alan
      ayracı olup herhangi bir çıktı üretmez.</p>

    <p>Yukarıdaki davranış, biçem dizgesi öğesine değiştirciler eklenerek
      değiştirilebilir.  <code>-</code> (tire) değiştircisi ilgili öğe bir
      çıktı üretmediğinde tire iminin günlüklenmesine sebep olur.
      Bağlantı/istek başına bir kere biçemlerinde <code>+</code> (artı)
      değiştircisini de kullanmak mümkündür.Artı değiştiricili bir öğe
      herhangi bir çıktı üretmezse satırın tamamı günlüklenmez.</p>

    <p>Bir biçem öğesine günlük önem derecesi atamak için değiştirici
      olarak bir sayı kullanılabilir. Bu öğenin günlüklenebilmesi için günlük
      iletisinin önem derecesinin belirtilen günlük önem derecesinden
      daha yüksek olmaması gerekir. Sayı 1'den (alarm) 4'e (uyarı) ve 7'den
      (hata ayıklama) 15'e (trace8) kadar olabilir.</p>

    <p>Örneğin, <code>Referer</code> istek başlığını günlükleyen
      <code>%{Referer}i</code> dizgeciğine değiştirciler eklendiğinde neler
      olduğunu burada görebilirsiniz:</p>

    <table border="1" style="zebra">
    <columnspec><column width=".3"/><column width=".7"/></columnspec>

    <tr><th>Değiştirlen Dizgecik</th><th>Anlamı</th></tr>

    <tr>
    <td><code>%-{Referer}i</code></td>
    <td><code>Referer</code> atanmamışsa bir <code>-</code> günüklenir.</td>
    </tr>

    <tr>
    <td><code>%+{Referer}i</code></td>
    <td><code>Referer</code> atanmamışsa satırın tamamı çıktılanmaz.</td>
    </tr>

    <tr>
    <td><code>%4{Referer}i</code></td>
    <td>Sadece hata iletisinin önemi 4'ten yüksek olduğu durumda
      <code>Referer</code> günlüklenir.</td>
    </tr>

    </table>

    <p>Bazı biçem dizfesi öğeleri ayraç içine alınmış ek değiştirgeler kabul
      eder.</p>

    <table border="1" style="zebra">
    <columnspec><column width=".2"/><column width=".8"/></columnspec>

    <tr><th>Biçem&nbsp;Dizgesi</th> <th>Açıklama</th></tr>

    <tr><td><code>%%</code></td>
        <td>Yüzde imi</td></tr>

    <tr><td><code>%a</code></td>
        <td>İstekteki istemci IP adresi ve portu</td></tr>

    <tr><td><code>%{c}a</code></td>
        <td>Bağlantının emsal IP adresi and portu
          (<module>mod_remoteip</module> modülüne bakın)</td></tr>

    <tr><td><code>%A</code></td>
        <td>Yerel IP adresi ve portu</td></tr>

    <tr><td><code>%{<em>isim</em>}e</code></td>
        <td>İstek ortam değişkeni <em>isim</em></td></tr>

    <tr><td><code>%E</code></td>
        <td>APR/OS hata durum kodu ve iletisi</td></tr>

    <tr><td><code>%F</code></td>
        <td>Günlük çağrısının kaynak dosya ismi ve satır numarası</td></tr>

    <tr><td><code>%{<em>isim</em>}i</code></td>
        <td>İstek başlığı <em>isim</em></td></tr>

    <tr><td><code>%k</code></td>
        <td>Bağlantıdaki keep-alive isteklerinin sayısı</td></tr>

    <tr><td><code>%l</code></td>
        <td>İletinin günlük seviyesi</td></tr>

    <tr><td><code>%L</code></td>
        <td>İsteğin günlük kimliği</td></tr>

    <tr><td><code>%{c}L</code></td>
        <td>Bağlantının günlük kimliği</td></tr>

    <tr><td><code>%{C}L</code></td>
        <td>Bağlantı etki alanında kullanılmışsa bağlantının günlük kimliği,
          aksi takdirde boş</td></tr>

    <tr><td><code>%m</code></td>
        <td>İletiyi günlükleyen modülün ismi</td></tr>

    <tr><td><code>%M</code></td>
        <td>Asıl günlük iletisi</td></tr>

    <tr><td><code>%{<em>isim</em>}n</code></td>
        <td>istek notu <em>isim</em></td></tr>

    <tr><td><code>%P</code></td>
        <td>Geçerli sürecin süreç kimliği (PID'i)</td></tr>

    <tr><td><code>%T</code></td>
        <td>Geçerli evrenin evre kimliği</td></tr>

    <tr><td><code>%{g}T</code></td>
        <td>Geçerli evrenin eşsiz sistem evre kimliği (örn, <code>top</code>
          tarafınan gösterilenle aynı kimlik: şimdilik sadece Linux'a
          özgü)</td></tr>

    <tr><td><code>%t</code></td>
        <td>geçerli zaman</td></tr>

    <tr><td><code>%{u}t</code></td>
        <td>Mikro saniyeler dahil geçerli zaman</td></tr>

    <tr><td><code>%{cu}t</code></td>
        <td>ISO 8601 biçemiyle uyumlu mikro saniyeleri de içeren geçerli
          zaman</td></tr>

    <tr><td><code>%v</code></td>
        <td>Geçerli sunucunun kurallı <directive
        module="core">ServerName</directive></td></tr>

    <tr><td><code>%V</code></td>
        <td><directive module="core" >UseCanonicalName</directive> ayarına
          uygun olarak isteği sunan sunucunun sunucu ismi</td></tr>

    <tr><td><code>\&nbsp;</code> (tersbölü boşluk)</td>
        <td>Alan ayracı olmayan boşluk</td></tr>

    <tr><td><code>%&nbsp;</code> (yüzde boşluk)</td>
        <td>Alan ayracı (çıktısız)</td></tr>
    </table>

    <p>The log ID format <code>%L</code> günlük kimliği biçemi bağlantı veya
      istek için eşsiz bir kimlik üretir. Bu, bağlantı üzerinden gelen istek
      durumunda günlük satırlarının ait olduğu bağlantı veya isteği
      bağdaştırmak için kullanılabilir. <code>%L</code> biçem dizgesi ayrıca
      <module>mod_log_config</module> modülünde erişim günlüğü iletilerini
      hata günlüğü iletileriyle ilişklendirmek için de kullanılabilmektedir.
      <module>mod_unique_id</module> modülü yüklüyse onun eşsiz kimliği
      istekler için günlük kimliği olarak kullanılacaktır.</p>

    <highlight language="config">
#Örnek (Evreli MPM'ler için öntanımlı biçim)
ErrorLogFormat "[%{u}t] [%-m:%l] [pid %P:tid %T] %7F: %E: [client\ %a] %M%&nbsp;,\&nbsp;referer\&nbsp;%{Referer}i"
    </highlight>

    <p>Bunun hata iletilerindeki sonuçları şöyle olabilir:</p>

    <example>
    [Thu May 12 08:28:57.652118 2011] [core:error] [pid 8777:tid 4326490112] [client ::1:58619] File does not exist: /usr/local/apache2/htdocs/favicon.ico
    </example>

    <p>Dikkat edin, yukarıda açıklandığı gibi, bazı alanlar
      tanımlanmadıklarından tamamen yoksayılır.</p>

    <highlight language="config">
#Örnek (2.2.x biçimine benzer)
ErrorLogFormat "[%t] [%l] %7F: %E: [client\ %a] %M%&nbsp;,\&nbsp;referer\&nbsp;%{Referer}i"
    </highlight>

    <highlight language="config">
#İstek/bağlantı günlük kimlikli gelişkin bir örnek
ErrorLogFormat "[%{uc}t] [%-m:%-l] [R:%L] [C:%{C}L] %7F: %E: %M"
ErrorLogFormat request "[%{uc}t] [R:%L] Request %k on C:%{c}L pid:%P tid:%T"
ErrorLogFormat request "[%{uc}t] [R:%L] UA:'%+{User-Agent}i'"
ErrorLogFormat request "[%{uc}t] [R:%L] Referer:'%+{Referer}i'"
ErrorLogFormat connection "[%{uc}t] [C:%{c}L] local\ %a remote\ %A"
    </highlight>

</usage>
<seealso><directive module="core">ErrorLog</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">LogLevel</directive></seealso>
<seealso><a href="../logs.html">Apache HTTP Sunucusu Günlük Dosyaları</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ExtendedStatus</name>
<description>Her istekte ek durum bilgisinin izini sürer</description>
<syntax>ExtendedStatus On|Off</syntax>
<default>ExtendedStatus Off[*]</default>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>

<usage>
    <p>Bu yönerge, o an işlenmekte olan istek hakkında evre başına ek veriyi
      ve kullanım özetini izler; <module>mod_status</module> modülünü
      yapılandırarak bu değişkenleri çalışma anında görebilirsiniz. Diğer
      modüllerin bu sonuçlara bel bağlayabileceğini unutmayın.</p>

    <p>Bu ayarlar sunucunun tamamına uygulanır ve bir sanal konakta etkin
      başka bir sanal konakta etkisiz kılınamaz. Ek durum bilgisinin
      toplanması sunucuyu yavaşlatabilir. Ayrıca, bu ayarın nazikçe yeniden
      başlatma sırasında değiştirilemeyeceğine dikkat ediniz.</p>

    <note>
      <p>Diğer üçüncü parti modüller aynısını yaparken
        <module>mod_status</module> modülünün yüklenmesi <code>ExtendedStatus
        On</code> için öntanımlı davranışı değiştirecektir. Böyle modüller,
        tüm evrelerin durumu hakkında ayrıntılı bilgi toplanmasına bel bağlar.
        Öntanımlı değer sürüm 2.3.6 itibariyle <module>mod_status</module>
        tarafından değiştirilmiştir. Önceki sürümlerde öntanımlı değer daima
        <code>Off</code> idi.</p>
    </note>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>FileETag</name>
<description>Duruk dosyalar için <code>ETag</code> HTTP yanıt başlığını oluşturmakta kullanılacak dosya özniteliklerini belirler.</description>
<syntax>FileETag <var>bileşen</var> ...</syntax>
<default>FileETag MTime Size</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility>2.3.14 ve öncesinde öntanımlı değer
  "INode&nbsp;MTime&nbsp;Size" idi.</compatibility>

<usage>
    <p><directive>FileETag</directive> yönergesi, belge bir duruk dosyaya
      dayandığı takdirde <code>ETag</code> (Entity Tag - öğe etiketi
      kısaltması) yanıt başlığı alanını oluşturmakta kullanılacak dosya
      özniteliklerini yapılandırır. (<code>ETag</code> değeri, ağ band
      genişliğinden kazanmak için arabellek yönetiminde kullanılır.)
      <directive>FileETag</directive>yönergesi ne kullanılması gerektiğini
      belirleyebilmenizi sağlar. Değer olarak belirtilebilecek anahtar
      sözcükler şunlardır:</p>

    <dl>
     <dt><strong>INode</strong></dt>
     <dd>Dosyanın düğüm numarası hesaba katılır.</dd>
     <dt><strong>MTime</strong></dt>
     <dd>Dosyanın son değişiklik tarih ve saati dahil edilir.</dd>
     <dt><strong>Size</strong></dt>
     <dd>Dosyanın bayt cinsinden uzunluğu dahil edilir.</dd>
     <dt><strong>All</strong></dt>
     <dd>Olası tüm alanlar kullanılır. Bu şuna eşdeğerdir:
         <highlight language="config">
FileETag INode MTime Size
         </highlight></dd>
     <dt><strong>None</strong></dt>
     <dd>Bir belge dosyasıyla sunulsa bile yanıta hiçbir <code>ETag</code>
      alanı dahil edilmez.</dd>
    </dl>

    <p>Öntanımlı ayarları miras alıp bunların kapsamını genişletmek/daraltmak
      için <code>INode</code>, <code>MTime</code> ve <code>Size</code>
      anahtar sözcüklerinin önüne <code>+</code> veya <code>-</code> imi
      konabilir. Bu imlerin bulunmadığı bir anahtar sözcüğün varlığı halinde
      hiçbir değer miras alınmaz.</p>

    <p>Eğer bir dizinin yapılandırması
      <code>FileETag&nbsp;INode&nbsp;MTime&nbsp;Size</code> ve alt dizini
      <code>FileETag&nbsp;-INode</code> içeriyorsa bu alt dizinin (ve bir
      geçersizleştirme olmadığı takdirde onun alt dizinlerinin) ayarları
      <code>FileETag&nbsp;MTime&nbsp;Size</code> yapılandırmasına eşdeğer
      olacaktır.</p>
    <note type="warning"><title>Uyarı</title>
      WebDAV’ın etkin olduğu yerlerde veya dizinlerde saklama alanı sağlayıcı
      olarak <module>mod_dav_fs</module> kullanılıyorsa öntanımlı ayarları
      değiştirmeyiniz. <module>mod_dav_fs</module>, koşullu isteklerde
      <code>ETag</code> karşılaştırmaları yapabilmek için
      <code>MTime&nbsp;Size</code> yapılandırmasını kullanır. Eğer
      <code>ETag</code> ayarı <directive>FileETag</directive> yönergesi
      kullanılarak değiştirilirse koşullu istekler gerektiği gibi yerine
      getirilemez.
    </note>
    <note><title>Sunucu Taraflı İçerik</title>
      Gömülü SSI yönergeleri ile bir duruk dosyanın <code>FileETag</code>,
      <code>MTime</code> ve <code>Size</code> değerleri değişmeksizin yanıt
      öğesi değişebileceğinden <module>mod_include</module> tarafından
      çözümlenen yanıtlar için bir <code>ETag</code> üretilmez.
    </note>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>Files</name>
<description>Dosya isimleriyle eşleşme halinde uygulanacak yönergeleri
  içerir.</description>
<syntax>&lt;Files <var>dosya-adı</var>&gt; ... &lt;/Files&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p><directive type="section">Files</directive> yönergesi, içerdiği
      yönergelerin etki alanını dosya isimlerine göre sınırlandırır.
      <directive module="core" type="section">Directory</directive> ve
      <directive module="core" type="section">Location</directive> bölümleri
      ile karşılaştırılabilir. Bir <code>&lt;/Files&gt;</code> yönergesi ile
      sonlandırılması gerekir. Bu bölüm içinde belirtilen yönergeler,
      <directive type="section">Files</directive> yönergesinde belirtilen
      <var>dosya-adı</var>’nın son bileşeniyle (dizinler atıldıktan sonda
      kalan dosya ismi) eşleşen nesnelere uygulanır. <directive
      type="section">Files</directive> bölümleri yapılandırma dosyasında,
      <directive module="core" type="section">Directory</directive> bölümleri
      ve <code>.htaccess</code> dosyaları okunduktan sonra fakat <directive
      type="section" module="core">Location</directive> yönergelerinden önce
      göründükleri sıraya göre işleme sokulurlar. <directive
      type="section">Files</directive> bölümlerinin <directive type="section"
      module="core">Directory</directive> bölümlerinin içinde uygulama
      alanını sınırlamak amacıyla kullanılabileceğine dikkat ediniz.</p>

    <p><var>dosya-adı</var> argümanının bir dosya ismi veya bir dosya ismi
      kalıbı içermesi gerekir. Bir dosya ismi kalıbındaki her <code>?</code>
      imi bir karakterle eşleştirilirken <code>*</code> imi karakter dizileri
      ile eşleştirilir.</p>

    <highlight language="config">
&lt;Files "zat.html"&gt;
    # zat.html dosyasına uygulanacakları buraya koy
&lt;/Files&gt;

&lt;Files "?at.*"&gt;
    # Buradakiler hat.html, kat.html, tat.html ve benzerlerine uygulanır.
&lt;/Files&gt;
    </highlight>

    <p><code>~</code> imine ek olarak <glossary
      ref="regex">düzenli ifadeler</glossary> de kullanılabilir. Örneğin</p>

    <highlight language="config">
&lt;Files ~ "\.(gif|jpe?g|png)$"&gt;
    #...
&lt;/Files&gt;
    </highlight>

    <p>satırı en bilinen resim dosyası biçimleriyle eşleşecektir. Bunun
      yerine <directive module="core" type="section">FilesMatch</directive>
      yönergesi de tercih edilebilirdi.</p>

    <p><directive type="section" module="core">Directory</directive> ve
      <directive type="section" module="core">Location</directive>
      bölümlerinin aksine, <directive type="section">Files</directive>
      bölümleri <code>.htaccess</code> dosyaları içinde kullanılabilir. Bu
      sayede kullanıcıların kendi dosyalarına erişimi dosya seviyesinde
      denetlemelerine imkan sağlanmış olur.</p>

</usage>
<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>FilesMatch</name>
<description>Düzenli ifadelerin dosya isimleriyle eşleşmesi halinde
  uygulanacak yönergeleri içerir.</description>
<syntax>&lt;FilesMatch <var>düzifd</var>&gt; ... &lt;/FilesMatch&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p><directive type="section">FilesMatch</directive> yönergesi, içerdiği
      yönergelerin etki alanını <directive module="core"
      type="section">Files</directive> yönergesinin yaptığı gibi dosya
      isimlerine göre sınırlandırır. Ancak, argüman olarak bir <glossary
      ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul eder. Örneğin</p>

    <highlight language="config">
&lt;FilesMatch "\.(gif|jpe?g|png)$"&gt;
    # ...
&lt;/FilesMatch&gt;
    </highlight>

    <p>satırı en bilinen resim dosyası biçimleriyle eşleşecektir.</p>

    <note>Düzenli ifadenin başlangıcındaki bir <code>.+</code>
      <code>.png</code>veya <code>.gif</code> dosyalarının, örnek olarak,
      eşleşmemesini garanti eder.</note>

    <p>2.4.8 itibariyle, isimli gruplar ve geriye başvurular elde edilmekte
      olup ilgili isim büyük harfe çevrildikren sonra "MATCH_" ile
      öncelendikten sonra ortama yazılmaktadır. Böylece yol elemanlarına
      <module>mod_rewrite</module> gibi modüllerden veya <a
      href="../expr.html">düzenli ifadelerden</a> başvurmak mümkün
      kılınmıştır. Karışıklığı önlemek için, numaralı (isimsiz) geriye
      başvurular yoksayılmaktadır. Bunların yerine isimli geriye başvurular
      kullanılmalıdır.</p>

<highlight language="config">
&lt;FilesMatch "^(?&lt;sitename&gt;[^/]+)"&gt;
    require ldap-group cn=%{env:MATCH_SITENAME},ou=combined,o=Example
&lt;/FilesMatch&gt;
</highlight>
</usage>

<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ForceType</name>
<description>Bütün dosyaların belirtilen ortam türüyle sunulmasına
  sebep olur.</description>
<syntax>ForceType <var>ortam-türü</var>|None</syntax>
<contextlist><context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility>Apache httpd 2.0’da core modülüne taşındı.</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge, bir <code>.htaccess</code> dosyası veya bir
      <directive type="section" module="core">Directory</directive>,
      <directive type="section" module="core">Location</directive> veya
      <directive type="section" module="core">Files</directive> bölümüne
      yerleştirildiği zaman, eşleşen tüm dosyaların <var>ortam-türü</var> ile
      belirtilen içerik türüyle sunulmasına sebep olur. Örneğin, altında
      sadece GIF dosyaları bulunan bir dizininiz varsa ve bunlara tek tek
      <code>.gif</code> uzantısı belirtmek istemiyorsanız şu yapılandırmayı
      kullanabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
ForceType image/gif
    </highlight>

    <p>Bu yönerge, <directive module="mod_mime">AddType</directive> yönergesi
      üzerinden ve <code>mime.types</code> dosyasında örtük olarak
      tanımlanmış ortam türü/dosya uzantısı ilişkilerini geçersiz kılar.</p>

    <p>Ayrıca, daha genel <directive>ForceType</directive> ayarlarını da
      <code>None</code> değeriyle geçersiz kılabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
# tüm dosyaların image/gif olarak sunulması için:
&lt;Location "/images"&gt;
  ForceType image/gif
&lt;/Location&gt;

# normal MIME-türüne geri dönmek için:
&lt;Location "/images/mixed"&gt;
  ForceType None
&lt;/Location&gt;
    </highlight>

    <p>Bu yönerge, öncelikle dosya sisteminden sunulan duruk dosyalar için
      üretilen içerik türlerini geçersiz kılar. Duruk dosyaların haricindeki
      özkaynaklar için yanıt üretecinin genelde bir <code>Content-Type</code>
      belirttiği durumda bu yönerge etkisizdir.</p>

    <note><title>Ek Bilgi</title>
    <p><directive module="core" >SetHandler</directive> veya
      <directive module="mod_mime">AddHandler</directive> gibi örtük yönergeler
      geçerli isteğe uygulanmadığı takdirde, normalde bu yönergeler tarafından
      belirlenen dahili eylemcinin ismi <directive>ForceType</directive>
      yönergesi tarafından belirtilen içerik türü ile eşleşecek şekilde
      belirlenir. Bu, bazı üçüncü parti modüller (mod_php gibi) tarafından
      kullanılan tarihi bir uygulama olup, bu modüller istekle eşleşecek
      modüllerin sorumluluğu almasını sağlamak için "sihirli" içerik türleri
      kullanabilir. Bu tür "sihirli" içerik türlerini kullanan
      yapılandırmalarda <directive module="core" >SetHandler</directive> veya
      <directive module="mod_mime">AddHandler</directive> kullanımından
      kaçınılmalıdır. </p>
    </note>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>GprofDir</name>
<description>gmon.out ayrıntılı inceleme verisinin yazılacağı dizin</description>
<syntax>GprofDir <var>/tmp/gprof/</var>|<var>/tmp/gprof/</var>%</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p>Sunucu gprof ayrıntılı inceleme desteği ile derlenmişse,
      <directive>GprofDir</directive> yönergesi <code>gmon.out</code>
      dosyalarının süreç çıktığında belirtilen dizine yazılmasını sağlar. Eğer
      değiştirge bir yüzde simgesi ('%') ile bitiyorsa her süreç kimliği için
      alt dizinler oluşturulur.</p>

    <p>Bu yönerge şimdilik sadece <module>prefork</module> MPM'i ile
      çalışmaktadır.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>HostnameLookups</name>
<description>İstemci IP adresleri üzerinde DNS sorgularını etkin kılar.
</description>
<syntax>HostnameLookups On|Off|Double</syntax>
<default>HostnameLookups Off</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context></contextlist>

<usage>
    <p>Bu yönerge oturum açabilecek konak isimlerini tespit edebilmek için
      DNS sorgularını etkin kılar (ve sonuç <code>REMOTE_HOST</code>’ta
      belirtilerek CGI/SSI’lere aktarılır). <code>Double</code> değeri
      sorgunun çift yönlü yapılacağını belirtir. Yani, bir tersine sorgunun
      ardından bir normal sorgu yapılır. Normal sorguda elde edilen IP
      adreslerinden birinin istek yapan IP adresi ile eşleşmesi gerekir.
      ("tcpwrappers" terminolojisinde buna <code>PARANOID</code> adı
      verilir.)</p>

    <p>Konak ismine göre erişimi denetlemek için
      <module>mod_authz_host</module> kullanıldığında, nasıl bir ayar
      yapıldığına bakılmaksızın, çift yönlü sorgulama yapılır. Bu güvenlik
      için gereklidir. Bunun dışında açıkça <code>HostnameLookups
      Double</code> belirtilmedikçe genellikle çift yönlü sorgulama yapılmaz.
      Örneğin, sadece  <code>HostnameLookups On</code> belirtilmiş ve konak
      ismi kısıtlamalarıyla korunmuş bir nesne için bir istek yapılmışsa çift
      yönlü sorgunun başarısına bakılmaksızın CGI’lere
      <code>REMOTE_HOST</code> olarak tek yönlü sorgu sonucu aktarılır.</p>

    <p>Gerçekte ters yönlü sorguya gerek duyulmayan sitelerde ağ trafiğini
      yormamak için <code>Off</code>, öntanımlı değerdir. Ayrıca, son
      kullanıcıların DNS sorguları nedeniyle gereksiz yere bir beklemeye
      maruz kalmaması için de bu daha iyidir. Yükü zaten ağır olan sitelerde,
      DNS sorgularının görece uzun zaman alması nedeniyle bu yönergenin
      değeri <code>Off</code> olarak bırakılmalıdır. Öntanımlı olarak kurulum
      dizininizin <code>bin</code> alt dizinine kurulan
      <program>logresolve</program> uygulaması kullanılarak oturum açan IP
      adresleri için isim sorguları çevrim dışıyken yapılabilir.</p>

    <p>Son olarak, <a href="mod_authz_host.html#reqhost">konak ismine dayalı
      Require yönergeleri</a>ne sahipseniz konak ismi araması
      <code>HostnameLookups</code> ayarına bakılmaksızın
      gerçekleştirilecektir.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>If</name>
<description>Çalışma anında bir koşul bir istek tarafından yerine getirildiği
takdirde uygulanacak yönergeleri barındırır.</description>
<syntax>&lt;If <var>ifade</var>&gt; ... &lt;/If&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>
<compatibility>İç içe geçmiş koşullar 2.4.26 ve sonrasında değerlendirilmeye alınır</compatibility>

<usage>
    <p><directive type="section">If</directive> yönergesi bir ifadeyi çalışma
      anında değerlendirir ve ifadenin sonucu doğru olduğu takdirde içerdiği
      yönergeleri uygular. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
&lt;If "-z req('Host')"&gt;
    </highlight>

    <p>Bir <var>Host:</var> başlığı içermeyen HTTP/1.0 istekleriyle
      eşleşir. İfadeler, dizge karşılaştırması (<code>==</code>,
      <code>!=</code>, <code>&lt;</code>, ...), tamsayı karşılaştırması
      (<code>-eq</code>, <code>-ne</code>, ...) ve diğerleri (<code>-n</code>,
      <code>-z</code>, <code>-f</code>, ...) için kabuktakilere benzer çeşitli
      işleçler içerebilir. Ayrıca, düzenli ifadeleri,</p>

    <highlight language="config">
&lt;If "%{QUERY_STRING} =~ /(delete|commit)=.*?elem/"&gt;
    </highlight>

    <p>kabuk tarzı kalıp eşleştirme ve birçok başka işlemi kullanmak da
      mümkündür. Bu işlemler istek başlıklarında (<code>req</code>), ortam
      değişkenlerinde (<code>env</code>) ve çok sayıda başka niteliklerin
      üstünde yapılabilir. <a href="../expr.html">Apache HTTP Sunucusundaki
      İfadeler</a> belgesinde daha ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.</p>

    <p>Bu yapılandırma bölümünün içinde sadece
      <a href="directive-dict.html#Context">dizin bağlamını</a> destekleyen
      yönergeler kullanılabilir.</p>

    <note type="warning">
    &lt;If&gt; sonrasında atanan <code>CONTENT_TYPE</code> gibi belli
    değişkenler ve diğer yanıt başlıkları zaten yorumlanmış olacaklarından bu
    yönerge için kullanılabilir olmayacaktır.
    </note>

</usage>

<seealso><a href="../expr.html">Apache HTTP Sunucusundaki
  İfadeler</a> belgesinde daha ayrıntılı bilgi ve örnek
  bulabilirsiniz.</seealso>
<seealso><directive type="section" module="core">ElseIf</directive></seealso>
<seealso><directive type="section" module="core">Else</directive></seealso>
<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.
  <directive type="section">If</directive>,
  <directive type="section">ElseIf</directive> ve
  <directive type="section">Else</directive> son olarak uygulanır.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>IfDefine</name>
<description>Başlatma sırasında bir doğruluk sınamasından sonra işleme
sokulacak yönergeleri sarmalar.</description>
<syntax>&lt;IfDefine [!]<var>parametre-adı</var>&gt; ...
    &lt;/IfDefine&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p><code>&lt;IfDefine <var>sınama</var>&gt;...&lt;/IfDefine&gt;
      </code> bölümü koşullu olarak işleme sokulacak yönergeleri içerir.
      Bir <directive type="section">IfDefine</directive> bölümü içindeki
      yönergeler sadece <var>sınama</var> doğru sonuç verirse işleme sokulur.
      Aksi takdirde, bölüm içinde kalan her şey yok sayılır.</p>

    <p><directive type="section">IfDefine</directive> bölüm yönergesinde
      <var>sınama</var> için belirtilebilecek iki biçim vardır:</p>

    <ul>
      <li><var>parametre-adı</var></li>

      <li><code>!</code><var>parametre-adı</var></li>
    </ul>

    <p>Birinci durumda bölüm içinde kalan yönergeler sadece
      <var>parametre-adı</var> ile belirtilen parametre tanımlı ise işleme
      sokulur. İkinci durumda ise tersi yapılır, yani sadece
      <var>parametre-adı</var> ile belirtilen parametre tanımlı
      <strong>değil</strong> ise yönergeler işleme sokulur.</p>

    <p><var>parametre-adı</var> argümanı sunucu başlatılırken
      <program>httpd</program> komut satırında
      <code>-D<var>parametre</var></code> ile
      veya <directive module="core">Define</directive> yönergesi ile
      belirtilerek tanımlı hale getirilebilir.</p>

    <p><directive type="section">IfDefine</directive> bölümleri iç içe
      olabilir, dolayısıyla çok parametreli basit sınamalar gerçeklenebilir.
      Örnek:</p>

    <example>httpd -DReverseProxy -DUseCache -DMemCache ...</example>
    <highlight language="config">
&lt;IfDefine ReverseProxy&gt;
  LoadModule proxy_module   modules/mod_proxy.so
  LoadModule proxy_http_module   modules/mod_proxy_http.so
  &lt;IfDefine UseCache&gt;
    LoadModule cache_module   modules/mod_cache.so
    &lt;IfDefine MemCache&gt;
      LoadModule mem_cache_module   modules/mod_mem_cache.so
    &lt;/IfDefine&gt;
    &lt;IfDefine !MemCache&gt;
      LoadModule cache_disk_module   modules/mod_cache_disk.so
    &lt;/IfDefine&gt;
  &lt;/IfDefine&gt;
&lt;/IfDefine&gt;
    </highlight>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>IfModule</name>
<description>Belli bir modülün varlığına veya yokluğuna göre işleme sokulacak
yönergeleri sarmalar.</description>
<syntax>&lt;IfModule [!]<var>modül-dosyası</var>|<var>modül-betimleyici</var>&gt; ...
    &lt;/IfModule&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>
<compatibility>Modül betimleyiciler 2.1 sürümünde ve sonrası için geçerlidir.</compatibility>

<usage>
    <p><code>&lt;IfModule <var>sınama</var>&gt;...&lt;/IfModule&gt;</code>
      bölümü belli bir modülün varlığına veya yokluğuna göre işleme sokulacak
      yönergeleri içerir. Bir <directive type="section">IfModule</directive>
      bölümü içindeki yönergeler sadece <var>sınama</var> doğru sonuç verirse
      işleme sokulur. Aksi takdirde, bölüm içinde kalan her şey yok sayılır.</p>

    <p><directive type="section">IfModule</directive> bölüm yönergesinde
      <var>sınama</var> için belirtilebilecek iki biçim vardır:</p>

    <ul>
      <li><var>modül</var></li>

      <li>!<var>modül</var></li>
    </ul>

    <p>Birinci durumda bölüm içinde kalan yönergeler sadece <var>modül</var>
      ile belirtilen modül Apache httpd içine dahil edilmişse veya
      <directive module="mod_so">LoadModule</directive> yönergesi ile devingen
      olarak yüklenmişse işleme sokulur. İkinci durumda ise tersi yapılır, yani
      sadece <var>modül</var> içerilmiş <strong>değil</strong> ise yönergeler
      işleme sokulur.</p>

    <p><var>modül</var> argümanında bir modül betimleyici veya modülün derleme
      sırasındaki dosya adı belirtilebilir. Örneğin, <code>rewrite_module</code>
      bir betimleyici, <code>mod_rewrite.c</code> ise bir dosya ismidir. Eğer
      modül çok sayıda kaynak dosyasından oluşuyorsa
      <code>STANDARD20_MODULE_STUFF</code> dizgesini içeren dosyanın ismi
      kullanılır.</p>

    <p><directive type="section">IfModule</directive> bölümleri iç içe
      olabilir, dolayısıyla çok parametreli basit sınamalar gerçeklenebilir.</p>

    <note>Bu bölümü sadece yapılandırma dosyanızın belli modüllerin varlığına
      veya yokluğuna bağlı olarak çalışması gerektiği durumlarda
      kullanmalısınız. Normal işlemlerde yönergelerin <directive
      type="section">IfModule</directive> bölümlerine yerleştirilmeleri
      gerekmez.</note>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>Include</name>
<description>Sunucu yapılandırma dosyalarının başka dosyaları içermesini sağlar.
</description>
<syntax>Include <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var>|<var>joker</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context>
</contextlist>
<compatibility>Dizin kalıbıyla eşleşme ise 2.3.6 ve sonrasında mevcuttur.</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge sunucu yapılandırma dosyalarının başka dosyaları içermesini
      mümkün kılar.</p>

    <p>Çok sayıda dosyayı bir kerede alfabetik sırada içermek için yolun dosya
      ismi ve dizin parçalarında kabuk tarzı (<code>fnmatch()</code>) dosya
      ismi kalıp karakterleri kullanılabilir. Ayrıca, eğer
      <directive>Include</directive> yönergesi bir dosya değil de bir dizin
      gösteriyorsa Apache httpd bu dizindeki ve alt dizinlerindeki bütün
      dosyaları okuyacaktır. Bunula birlikte, dizinin bir bütün olarak
      okutulması önerilmez, çünkü dizinde <program>httpd</program> programının
      çökmesine sebep olabilecek geçici dosyalar unutulabilir. Bunun yerine,
      belli bir şablona uyan dosyaları seçebilmek için, örneğin *.conf gibi
      dosya kalıplarının kullanılmasını öneriyoruz.</p>

    <p><directive module="core">Include</directive> yönergesi, bir dosya
      kalıbı ifadesi hiçbir dosyayla eşleşmezse <strong>bir hatayla
      başarısız</strong>  olacaktır. Eşleşmeyen dosya kalıbı ifadelerinin
      yoksayılması gerekiyorsa <directive module="core"
      >IncludeOptional</directive> yönergesi kullanılabilir.</p>

    <p>Dosya yolu mutlak bir dosya yolu olarak belirtilebileceği gibi
      <directive module="core">ServerRoot</directive> dizinine göreli olarak
      da belirtilebilir.</p>

    <p>Örnekler:</p>

    <highlight language="config">
Include /usr/local/apache2/conf/ssl.conf
Include /usr/local/apache2/conf/vhosts/*.conf
    </highlight>

    <p>Veya dizinler <directive module="core">ServerRoot</directive> dizinine
      göre belirtilebilir:</p>

    <highlight language="config">
Include conf/ssl.conf
Include conf/vhosts/*.conf
    </highlight>

     <p>Dosya kalıbı karakterleri yolun dizin ve dosya parçalarına
       yerleştirilebilir. <code>conf/vhosts</code> altında en azından bir
       <code>*.conf</code> içeren hiçbir alt dizin yoksa bu örnek başarısız
       olacaktır:</p>

    <highlight language="config">
Include conf/vhosts/*/*.conf
    </highlight>

    <p>Bunun yerine, dizin ve dosyaların eksikliği durumunda aşağıdaki komut
      sadece yoksayılır:</p>

    <highlight language="config">
IncludeOptional conf/vhosts/*/*.conf
    </highlight>

</usage>
<seealso><directive module="core">IncludeOptional</directive></seealso>
<seealso><program>apachectl</program></seealso>
</directivesynopsis>

 <directivesynopsis>
<name>IncludeOptional</name>
<description>Diğer yapılandırma dosyalarının sunucu yapılandırma dosyasına dahil edilmesini sağlar</description>
<syntax>IncludeOptional <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var>|<var>joker</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context>
</contextlist>
<compatibility>2.3.6 ve sonrasına kullanılabilmektedir.</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge, diğer yapılandırma dosyalarının sunucu yapılandırma
      dosyasında içerilmesini sağlar. Çalışması <directive
      module="core">Include</directive> yönergesi ile bir istisna dışında
      aynıdır. Dosya kalıp karakterlerinin hiçbir dosya veya dizinle
      eşleşmemesi durumunda <directive module="core"
      >IncludeOptional</directive> yönergesi bir hataya sebep olmak yerine
      bunu sadece yoksayacaktır.</p>
</usage>

<seealso><directive module="core">Include</directive></seealso>
<seealso><program>apachectl</program></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>KeepAlive</name>
<description>HTTP kalıcı bağlantılarını etkin kılar</description>
<syntax>KeepAlive On|Off</syntax>
<default>KeepAlive On</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><code>Keep-Alive</code> yönergesi HTTP/1.0 protokolüne bir eklenti olup
      HTTP/1.1 protokolünün kalıcı bağlantı özelliği aynı TCP bağlantısı
      üzerinden çok sayıda isteğin gönderilmesini mümkün kılan uzun süreli HTTP
      oturumları açılmasını sağlar. Bunun, çok sayıda resim içeren HTML
      belgelerin yanıt zamanlarında bazı durumlarda %50’lik bir hızlanmayla
      sonuçlandığı gösterilmiştir. Kalıcı bağlantıları etkin kılmak için
      yönerge <code>KeepAlive On</code> şeklinde kullanılır.</p>

    <p>HTTP/1.0 istemcileri için kalıcı bağlantılar sadece bir istemci
      tarafından özellikle istendiği takdirde kullanılabilir. Ek olarak,
      HTTP/1.0 istemci kalıcı bağlantıları sadece içerik uzunluğu baştan
      bilindiği zaman kullanılabilir. Bu, CGI çıktısı, SSI sayfaları ve
      sunucunun ürettiği dizin listeleri gibi genellikle HTTP/1.0 istemcilere
      kalıcı bağlantılar kullanmayan devingen içeriklere uygulanır. HTTP/1.1
      istemciler için kalıcı bağlantılar aksi belirtilmedikçe öntanımlıdır.
      İstemci istediği takdirde, uzunluğu bilinmeyen içerik kalıcı bağlantılar
      üzerinden gönderilirken parçalı kodlama kullanılacaktır.</p>

    <p>Bir istemci kalıcı bağlantı kullandığı takdirde, bağlantı üzerinden kaç
      istek gönderilirse gönderilsin,
      <directive module="mpm_common">MaxConnectionsPerChild</directive>
      yönergesi bakımından tek bir istek olarak değerlendirilir.</p>
</usage>

<seealso><directive module="core">MaxKeepAliveRequests</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>KeepAliveTimeout</name>
<description>Bir kalıcı bağlantıda sunucunun bir sonraki isteği bekleme süresi
</description>
<syntax>KeepAliveTimeout <var>sayı</var>[ms]</syntax>
<default>KeepAliveTimeout 5</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p>Sunucunun kalıcı bir bağlantıyı kapatmadan önce bir sonraki isteği kaç
      saniye bekleyeceğini belirler. Ayrıca, ms soneki kullanılarak süreyi
      milisaniye olarak belirtmek de mümkündür. İstek alındıktan sonra
      <directive module="core">Timeout</directive> yönergesiyle belirtilen
      zaman aşımı değeri uygulanır.</p>

    <p><directive>KeepAliveTimeout</directive> için yüksek bir değer belirtmek
      ağır yüklü sunucularda başarım sorunlarına yol açar. Daha yüksek bir
      zaman aşımı, boştaki istemcilerin bulunduğu bağlantıları bekleyen daha
      fazla sunucu sürecini meşgul edecektir.</p>

    <p>İsme dayalı sanal konak için <directive>KeepAliveTimeout</directive>
      atanmamışsa, yerel IP adresi ve portu ile en iyi eşleşen ilk sanal
      konağın değeri kullanılır.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>Limit</name>
<description>Erişimi sınırlanacak HTTP yöntemleri için erişim sınırlayıcıları
sarmalar.</description>
<syntax>&lt;Limit <var>yöntem</var> [<var>yöntem</var>] ... &gt; ...
    &lt;/Limit&gt;</syntax>
<contextlist><context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>AuthConfig, Limit</override>

<usage>
    <p>Erişim denetleyicileri normalde <strong>tüm</strong> erişim yöntemleri
      için etkindir ve olağan olanı da budur. <strong>Genel durum olarak,
      erişim denetim yönergeleri bir <directive
      type="section">Limit</directive> bölümüne
      yerleştirilmemelidir.</strong></p>

    <p><directive type="section">Limit</directive> bölümünün amacı, erişim
      denetleyicilerinin etkilerini belli HTTP yöntemleri için sınırlamaktır.
      <directive type="section">Limit</directive> bölümü içinde listelenen
      erişim sınırlamaları, kalan tüm diğer yöntemler için <strong>etkisiz
      olacaktır</strong>. Aşağıdaki örnekte, erişim sınırlaması
      <code>POST</code>, <code>PUT</code> ve <code>DELETE</code> yöntemleri
      için uygulanmakta, diğer tüm yöntemler korumasız bırakılmaktadır:</p>

    <highlight language="config">
&lt;Limit POST PUT DELETE&gt;
  Require valid-user
&lt;/Limit&gt;
    </highlight>

    <p>Birden fazla bölümde kullanılabilecek yöntem isimleri: <code>GET</code>,
      <code>POST</code>, <code>PUT</code>, <code>DELETE</code>,
      <code>CONNECT</code>, <code>OPTIONS</code>,
      <code>PATCH</code>, <code>PROPFIND</code>, <code>PROPPATCH</code>,
      <code>MKCOL</code>, <code>COPY</code>, <code>MOVE</code>,
      <code>LOCK</code> ve <code>UNLOCK</code>. <strong>Yöntem isimleri harf
      büyüklüğüne duyarlıdır.</strong> <code>GET</code> yöntemi sınırlanırsa
      <code>HEAD</code> istekleri de sınırlanmış olur. <code>TRACE</code>
      yöntemi sınırlanamaz (bkz, <directive module="core"
      >TraceEnable</directive>).</p>

    <note type="warning">Erişimi sınarlarken bir <directive
      type="section">Limit</directive> bölümü yerine daima bir <directive
      type="section" module="core">LimitExcept</directive> bölümünü tercih
      etmelisiniz, çünkü <directive type="section" module="core"
      >LimitExcept</directive> bölümü belirtilen yöntemler dışında kalanlara
      erişim koruması sağlar.</note>

    <p><directive type="section">Limit</directive> ve
    <directive type="section" module="core">LimitExcept</directive>
    yönergeleri iç içe olabilirler. Bu durumda, başarılı her
    <directive type="section">Limit</directive> veya <directive
    type="section" module="core">LimitExcept</directive> seviyesi, erişim
    denetimlerinin uygulanacağı yöntemlerle sınırlı kalmalıdır.</p>

    <note type="warning"><directive type="section">Limit</directive> veya
    <directive type="section">LimitExcept</directive> yönergelerini
    <directive module="mod_authz_core">Require</directive> yönergesi ile
    birlikte kullanılırken, ilk <directive module="mod_authz_core"
    >Require</directive> yönergesinin bir başka <directive
    module="mod_authz_core">Require</directive> yönergesinin varlığından
    bağımsız olarak isteği başarıyla yetkilendirdiğine dikkat ediniz.</note>

    <p>Örneğin, aşağıdaki yapılandırmayı ele alalım; tüm kullanıcılar
    <code>POST</code> istekleri için yetkilendirilecek ve tüm durumlarda
    <code>Require group editors</code> yönergesi yoksayılacaktır:</p>

    <highlight language="config">
&lt;LimitExcept GET&gt;
  Require valid-user
&lt;/LimitExcept&gt;
&lt;Limit POST&gt;
  Require group editors
&lt;/Limit&gt;
    </highlight>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>LimitExcept</name>
<description>İsimleri belirtilenler dışında kalan HTTP yöntemleri için
kullanılacak erişim sınırlayıcıları sarmalar.</description>
<syntax>&lt;LimitExcept <var>yöntem</var> [<var>yöntem</var>] ... &gt; ...
    &lt;/LimitExcept&gt;</syntax>
<contextlist><context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>AuthConfig, Limit</override>

<usage>
    <p><directive type="section">LimitExcept</directive> ve
      <code>&lt;/LimitExcept&gt;</code> argüman olarak belirtilenler
      <strong>dışında</strong> kalan HTTP yöntemleri için kullanılacak erişim
      sınırlayıcıları gruplamakta kullanılır. Yani, <directive type="section"
      module="core">Limit</directive> bölümünün tersine, standart olsun olmasın
      bütün yöntemler için erişimi kısıtlamakta kullanılabilir. Daha ayrıntılı
      bilgi edinmek için <directive module="core" type="section"
      >Limit</directive> yönergesinin açıklamasına bakınız.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
&lt;LimitExcept POST GET&gt;
  Require valid-user
&lt;/LimitExcept&gt;
    </highlight>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>LimitInternalRecursion</name>
<description>Dahili yönlendirmelerin ve istek içi isteklerin azami sayısını
belirler.</description>
<syntax>LimitInternalRecursion <var>sayı</var> [<var>sayı</var>]</syntax>
<default>LimitInternalRecursion 10</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p>Örneğin, özgün istekleri dahili olarak bir CGI betiğine yönlendiren
      <directive module="mod_actions">Action</directive> yönergesi
      kullanıldığında bir dahili yönlendirme oluşur. İstek içi istekler ise
      bazı URI’ler için istek yapıldığında ne olacağını bulmak için Apache
      httpd’nin kullandığı bir mekanizmadır. Örneğin,
      <module>mod_dir</module>, <directive module="mod_dir"
      >DirectoryIndex</directive> yönergesinde listelenen dosyalara bakmak
      için istek içi istekler kullanır.</p>

    <p><directive>LimitInternalRecursion</directive> yönergesi sunucunun dahili
      yönlendirmeler ve istek içi isteklerin oluşturduğu döngülerden dolayı
      çökmemesini sağlar. Böyle döngüler genellikle yanlış yapılandırma sonucu
      ortaya çıkarlar.</p>

    <p>Yönerge her istek için değerlendirmeye alınacak iki farklı sınırlama
      için kullanılabilir. İlk <var>sayı</var> ardarda gelebilen dahili
      yönlendirmelerin azami sayısını, ikinci <var>sayı</var> ise istek içi
      isteklerin ne kadar iç içe olabileceğini belirler. Tek bir
      <var>sayı</var> belirtilirse iki sınırlama için de aynı değer
      kullanılır.</p>

    <highlight language="config">
LimitInternalRecursion 5
    </highlight>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>LimitRequestBody</name>
<description>İstemci tarafından gönderilen HTTP istek gövdesinin toplam
uzunluğunu sınırlar.</description>
<syntax>LimitRequestBody <var>bayt-sayısı</var></syntax>
<default>LimitRequestBody 0</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p>Bu yönerge, bir istek gövdesinde izin verilen bayt sayısını 0 (sınırsız
      anlamında) ile 2147483647 (2GB) arasında sınırlamak için kullanılır.
      Vekil isteklerinin snırlı uygulanabilirliği için aşağıdaki nota
      bakınız.</p>

    <p><directive>LimitRequestBody</directive> yönergesi kullanıcıya yönergenin
      kullanıldığı bağlam (sunucu, belli bir dizin, belli bir dosya, belli bir
      yer) dahilinde bir HTTP istek iletisi gövdesinin izin verilen uzunluğu
      için bir sınır belirleme imkanı verir. Eğer istemcinin isteği bu sınırı
      aşarsa sunucu isteği sunmak yerine bir hata iletisi döndürecektir. Normal
      bir istek ileti gövdesinin uzunluğu büyük oranda özkaynağın doğasına ve
      bu özkaynak üzerinde izin verilen yöntemlere bağlıdır. CGI betikleri
      genellikle ileti gövdesini form bilgisini almak için kullanır.
      <code>PUT</code> yöntemi gerçeklenimleri, en azından, sunucunun o
      özkaynak için kabul etmek isteyeceği herhangi bir gösterim kadar büyük
      bir değer gerektirecektir.</p>

    <p>Bu yönerge, bazı hizmet reddi (DoS) saldırılarından kaçınmak için sunucu
      yöneticilerine, anormal istemci istekleri üzerinde daha iyi denetim
      imkanı sağlar.</p>

    <p>Eğer, örneğin, belli bir yere dosya yükleme izni verir ve buraya
      yüklenebilecek dosya boyutunu 100 kB ile sınırlamak isterseniz yönergeyi
      şöyle kullanabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
LimitRequestBody 102400
    </highlight>

    <note><p>Bu yönergenin vekil istekleri tarafından nasıl yorumlandığı
      <module>mod_proxy</module> belgesinde ayrıntılı olarak
      açıklanmıştır.</p>
    </note>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>LimitRequestFields</name>
<description>İstemciden kabul edilecek HTTP isteği başlık alanlarının sayısını
sınırlar.</description>
<syntax>LimitRequestFields <var>sayı</var></syntax>
<default>LimitRequestFields 100</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context></contextlist>

<usage>
    <p><var>sayı</var>, en küçük 0 (sınırsız anlamında), en büyük 32767
      olabilir. Öntanımlı değer bir derleme zamanı sabiti olan
      <code>DEFAULT_LIMIT_REQUEST_FIELDS</code> ile belirlenir (dağıtımla gelen
      değeri 100’dür).</p>

    <p><directive>LimitRequestFields</directive> yönergesi sunucu
      yöneticilerine bir HTTP isteğinde izin verilen istek başlık alanlarının
      sayısı üzerindeki sınırı değiştirebilme imkanı verir. Sunucu bu değerin,
      normal bir istemci isteğinin içerebileceği alan sayısından daha büyük
      olmasına ihtiyaç duyar. Bir istemci tarafından kullanılan istek başlık
      alanlarının sayısı nadiren 20’yi geçer, fakat bu farklı istemci
      gerçeklenimleri için değişiklik gösterir ve çoğunlukla kullanıcının
      tarayıcısını ayrıntılı içerik müzakeresini desteklemek için nasıl
      yapılandırdığıyla ilgilidir. İsteğe bağlı HTTP eklentileri çoğunlukla
      istek başlık alanları kullanılarak ifade edilir.</p>

    <p>Bu yönerge, bazı hizmet reddi (DoS) saldırılarından kaçınmak için sunucu
      yöneticilerine, anormal istemci istekleri üzerinde daha iyi denetim
      imkanı sağlar. Eğer normal istemciler sunucudan istekte bulunurken çok
      fazla başlık alanı gönderildiğine dair bir hata iletisi alırlarsa bu
      değerin arttırılması gerekir.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
LimitRequestFields 50      
    </highlight>

     <note type="warning"><title>Uyarı</title>
     <p>İsme dayalı sanal konaklar kullanıldığında, bu yönergenin değeri,
       yerel IP adresi ve port çifti için öntanımlı olan (listedeki ilk) sanal
       konaktan alınır.</p>.
     </note>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>LimitRequestFieldSize</name>
<description>İstemciden kabul edilecek HTTP isteği başlık uzunluğunu sınırlar.
</description>
<syntax>LimitRequestFieldSize <var>bayt-sayısı</var></syntax>
<default>LimitRequestFieldSize 8190</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context></contextlist>

<usage>
    <p>Bu yönerge, HTTP istek başlığında izin verilecek bayt sayısını
      belirler.</p>

    <p><directive>LimitRequestFieldSize</directive> yönergesi, sunucu
      yöneticilerine  HTTP istek başlık alanının azami uzunluğunu ayarlama
      imkanı verir. Sunucu bu değerin, normal bir istemci isteğinin
      içerebileceği herhangi bir başlık alanını tutabilecek kadar büyük
      olmasını gerektirir. Normal bir istek başlık alanı uzunluğu kullanıcının
      tarayıcısını ayrıntılı içerik müzakeresini desteklemek için nasıl
      yapılandırdığıyla ilgilidir. SPNEGO kimlik doğrulama başlıkları 12392
      baytlık olabilir.</p>

    <p>Bu yönerge, bazı hizmet reddi (DoS) saldırılarından kaçınmak için sunucu
      yöneticilerine, anormal istemci istekleri üzerinde daha iyi denetim
      imkanı sağlar.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
LimitRequestFieldSize 4094
    </highlight>

    <note>Normal şartlar altında öntanımlı değer değiştirilmemelidir. Ayrıca,
      kaynak kodu değiştirip yeniden derlemeden bu değeri 8190'dan büyük
      yapamazsınız.</note>

    <note type="warning"><title>Uyarı</title>
    <p>İsme dayalı sanal konaklar kullanıldığında, bu yönergenin değeri,
       yerel IP adresi ve port çifti için öntanımlı olan (listedeki ilk) sanal
       konaktan alınır.</p>
    </note>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>LimitRequestLine</name>
<description>İstemciden kabul edilecek HTTP istek satırının uzunluğunu sınırlar.
</description>
<syntax>LimitRequestLine <var>bayt-sayısı</var></syntax>
<default>LimitRequestLine 8190</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context></contextlist>

<usage>
    <p>Bu yönerge, HTTP istek satırında izin verilecek bayt sayısını
      belirler.</p>

    <p><directive>LimitRequestLine</directive> yönergesi, sunucu yöneticilerine
      bir istemcinin HTTP istek satırının azami uzunluğunu ayarlama
      imkanı verir. İstek satırının içeriği HTTP yöntemi, URI ve protokol
      sürümünden oluştuğundan <directive>LimitRequestLine</directive>
      yönergesi, sunucudan bir istek için kullanılan istek adresinin uzunluğunu
      sınırlamış olur. Sunucu bu değerin, bir <code>GET</code> isteğinin sorgu
      kısmında aktarılabilen her bilgi dahil, özkaynak isimlerinden her birini
      tutabilecek kadar büyük olmasını gerektirir.</p>

    <p>Bu yönerge, bazı hizmet reddi (DoS) saldırılarından kaçınmak için sunucu
      yöneticilerine, anormal istemci istekleri üzerinde daha iyi denetim
      imkanı sağlar.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
LimitRequestLine 4094
    </highlight>

    <note>Normal şartlar altında öntanımlı değer değiştirilmemelidir.</note>

    <note type="warning"><title>Uyarı</title>
    <p>İsme dayalı sanal konaklar kullanıldığında, bu yönergenin değeri,
       yerel IP adresi ve port çifti için öntanımlı olan (listedeki ilk) sanal
       konaktan alınır.</p>
    </note>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>LimitXMLRequestBody</name>
<description>Bir XML temelli istek gövdesinin uzunluğunu sınırlar.</description>
<syntax>LimitXMLRequestBody <var>bayt-sayısı</var></syntax>
<default>LimitXMLRequestBody 1000000</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p>Bir  XML temelli istek gövdesinin azami bayt sayısını belirler. Değer
      olarak <code>0</code> belirtildiğinde herhangi bir boyut sınaması
      yapılmaz.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
LimitXMLRequestBody 0
    </highlight>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>Location</name>
<description>İçerdiği yönergeler sadece eşleşen URL’lere uygulanır.
</description>
<syntax>&lt;Location <var>URL-yolu</var>|<var>URL</var>&gt; ...
&lt;/Location&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive type="section">Location</directive> bölüm yönergesi kapsadığı
      yönergelerin etki alanını belirtilen URL’lerle sınırlar. Bu yönerge,
      <directive type="section" module="core">Directory</directive> yönergesine
      benzer ve <code>&lt;/Location&gt;</code> yönergesi ile biten bir alt
      bölüm başlatır. <directive type="section">Location</directive> bölümleri
      yapılandırma dosyasında göründükleri sıraya göre, <directive
      type="section" module="core">Directory</directive> bölümleri ve
      <code>.htaccess</code> dosyaları okunup <directive type="section"
      module="core">Files</directive> bölümleri de işlendikten sonra işleme
      sokulurlar.</p>

    <p><directive type="section">Location</directive> bölümleri dosya
      sisteminin tamamen dışında işlem görürler. Bunun çeşitli sonuçları olur.
      En önemlisi, <directive type="section">Location</directive>
      yönergelerinin dosya sistemi konumlarına erişimi denetim altına almak
      için kullanılmaması gerekliliğidir. Aynı dosya sistemi konumuna farklı
      URL’lerle erişmek mümkün olduğundan bu tür erişim denetimleri hile ile
      atlatılabilir olacaktır.</p>

    <p>URL'nin yol bileşeni aşağıdaki koşullardan <em>herhangi birini</em>
      sağlıyorsa sarmalanan yönergeler isteğe uygulanır:
    </p>
    <ul>
      <li>Belirtilen yer URL'nin yol bileşeni ile tam olarak eşleşiyordur.
      </li>
      <li>Belirtilen yer bir bölü çizgisi öncesinde bitiyorsa URL'nin yol
        bileşeninin öneklerinden biriyle eşleşiyordur (bağlamsal bir kök dizin
        olarak).
      </li>
      <li>Belirtilen yer bir bölü çizgisi ile bitiyorsa URL'nin yol
        bileşeninin öneklerinden biriyle eşleşiyordur (bağlamsal bir kök dizin
        olarak).
      </li>
    </ul>
    <p>Aşağıdaki örnekte yer belirtimi bir bölü çizgisi ile bitirilmemiştir.
      <code>/private1</code>, <code>/private1/</code> ve
      <code>/private1/file.txt</code> istekleri için sarmalanan yönergeler
      uygulanacaktır, fakat <code>/private1other</code> isteğine
      uygulanmayacaktır.</p>

    <highlight language="config">
&lt;Location "/private1"&gt;
    #  ...
&lt;/Location&gt;
    </highlight>

    <p>Aşağıdaki örnekte yer belirtimi bir bölü çizgisi ile bitirilmiştir.
      <code>/private2/</code> ve <code>/private2/file.txt</code> istekleri
      için sarmalanan yönergeler uygulanacaktır, fakat <code>/private2</code>
      ve <code>/private2other</code> isteklerine uygulanmayacaktır.</p>

    <highlight language="config">
&lt;Location "/private2<em>/</em>"&gt;
    # ...
&lt;/Location&gt;
    </highlight>

    <note><title><directive type="section">Location</directive> ne zaman
      kullanılmalı</title>

    <p><directive type="section">Location</directive> yönergesini dosya sistemi
      dışındaki içeriğe çeşitli yönergeler uygulamak için kullanın. Dosya
      sisteminde bulunan içerik için <directive type="section"
      module="core">Directory</directive> ve <directive type="section"
      module="core">Files</directive> bölümlerini kullanın. Bunun istisnası,
      sunucunun tamamına bir yapılandırma uygulamak için kolay bir yol olan
      <code>&lt;Location "/"&gt;</code>  kullanımıdır.</p>
    </note>

    <p>Kaynağa yapılan (vekil olmayan) tüm istekler için eşleşecek URL,
      <code>/yol/</code> şeklinde bir URL yolu olmalı; <em>ne şema, ne konak ismi
      ne port ne de sorgu dizgesi içermelidir</em>. Vekil istekleri için eşleşecek
      URL ise <code>şema://sunucuadı/dosya-yolu</code> şeklinde olmalı ve önek
      içermelidir.</p>

    <p>URL içinde dosya kalıp karakterleri kullanılabilir. Dosya kalıp
      karakterleri bulunan bir dizgede bulunan <code>?</code> karakteri
      herhangi bir tek karakterle eşleşirken <code>*</code> karakteri herhangi
      bir karakter dizisi ile eşleşecektir. URL yolu içindeki / karakterleri
      ile hiçbir dosya kalıp karakteri eşleşmez.</p>

    <p>Ayrıca, <code>~</code> karakteri eşliğinde
      <glossary ref="regex">düzenli ifadeler</glossary> de kullanılabilir.
      Örneğin,</p>

    <highlight language="config">
&lt;Location ~ "/(ek|hususi)/veri"&gt;
    #...
&lt;/Location&gt;
    </highlight>

    <p>yönergesi <code>/ek/veri</code> ve <code>/hususi/veri</code> alt
      dizgeleriyle eşleşecektir. <directive type="section"
      module="core">LocationMatch</directive> yönergesi <directive
      type="section">Location</directive> yönergesinin düzenli ifade sürümüne
      eşdeğer davranır ve bir çok yazı tipinde <code>~</code> karakterini
      <code>-</code> karakterinden ayırmak zor olduğu için tercih edilir.</p>

    <p><directive type="section">Location</directive> işlevselliği özellikle
      <directive module="core">SetHandler</directive> yönergesi ile birlikte
      kullanışlı olur. Örneğin, durum isteklerini etkin kılmak ama sadece
      <code>example.com</code>’dan gelen isteklere izin vermek için şöyle bir
      uygulama yapabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
&lt;Location "/status"&gt;
  SetHandler server-status
  Require host example.com
&lt;/Location&gt;
    </highlight>

    <note><title>/ (bölü çizgisi) hakkında</title>
      <p>Bölü çizgisinin URL içinde bulunduğu yere bağlı olarak özel anlamları
        vardır. Dosya sistemindeki çok sayıda yanyana kullanımının tek bir bölü
        çizgisi olarak ele alındığı duruma alışkın olanlar olabilir (yani,
        <code>/home///foo</code> ile <code>/home/foo</code> aynıdır). URL
        uzayında bunun böyle olması gerekli değildir. Eğer çok sayıda bölü
        çizgisini yanyana belirtmeniz gerekiyorsa <directive type="section"
        module="core">LocationMatch</directive> yönergesinde ve  <directive
        type="section">Location</directive> yönergesinin düzenli ifadeli
        kullanımında bunu açıkça belirtmeniz gerekir.</p>

      <p>Örneğin, <code>&lt;LocationMatch "^/abc"&gt;</code> yönergesi
        <code>/abc</code> ile eşleşecek ama <code>//abc</code> ile
        eşleşmeyecektir. <directive type="section">Location</directive>
        yönergesinin düzenli ifade içermeyen kullanımındaki davranış vekil
        isteklerinde kullanılana benzer ve doğrudan kaynağa yapılan (vekil
        olmayan) isteklerde çok sayıda bölü çizgisi dolaylı olarak tek bir bölü
        çizgisiyle eşleşecektir. Örneğin, <code>&lt;Location
        "/abc/def"&gt;</code> belirtirseniz ve istek <code>/abc//def</code>
        şeklinde olursa bu ikisi eşleşir.</p>
    </note>
</usage>
<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>LocationMatch</name>
<description>İçerdiği yönergeler sadece düzenli ifadelerle eşleşen URL’lere
uygulanır.</description>
<syntax>&lt;LocationMatch
    <var>düzifade</var>&gt; ... &lt;/LocationMatch&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive type="section">LocationMatch</directive> yönergesi içerdiği
      yönergelerin etki alanını <directive module="core" type="section"
      >Location</directive> yönergesinin yaptığı gibi belirtilen URL’lerle
      sınırlar. Ancak argüman olarak basit bir dizge değil bir <glossary
      ref="regex">düzenli ifade</glossary> alır. Örneğin,</p>

    <highlight language="config">
&lt;LocationMatch "/(ek|hususi)/veri"&gt;
    # ...
&lt;/LocationMatch&gt;
    </highlight>

    <p>yönergesi <code>/ek/veri</code> ve <code>/hususi/veri</code> alt
      dizgeleriyle eşleşecektir.</p>

    <note><p>Eğer hedef, <code>/ek/veri</code> içeren değil de
        <code>/ek/veri</code> ile başlayan bir URL ise düzenli ifadenin önüne
        <code>^</code> getirmek gerekir.</p>

    <highlight language="config">
&lt;LocationMatch "^/(ek|hususi)/veri"&gt;
    </highlight>
    </note>

    <p>2.4.8 itibariyle, isimli gruplar ve geriye başvurular elde edilmekte
      olup ilgili isim büyük harfe çevrildikren sonra "MATCH_" ile
      öncelendikten sonra ortama yazılmaktadır. Böylece yol elemanlarına
      <module>mod_rewrite</module> gibi modüllerden veya <a
      href="../expr.html">düzenli ifadelerden</a> başvurmak mümkün
      kılınmıştır. Karışıklığı önlemek için, numaralı (isimsiz) geriye
      başvurular yoksayılmaktadır. Bunların yerine isimli geriye başvurular
      kullanılmalıdır.</p>

    <highlight language="config">
&lt;LocationMatch "^/combined/(?&lt;sitename&gt;[^/]+)"&gt;
    require ldap-group cn=%{env:MATCH_SITENAME},ou=combined,o=Example
&lt;/LocationMatch&gt;
    </highlight>
</usage>

<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>LogLevel</name>
<description>Hata günlüklerinin ayrıntı seviyesini belirler.</description>
<syntax>LogLevel [<var>modül</var>:]<var>seviye</var>
    [<var>modül</var>:<var>seviye</var>] ...
</syntax>
<default>LogLevel warn</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context></contextlist>
<compatibility>Modül ve dizin bağlamındaki yapılandırmalar Apache HTTP
    Sunucusunun 2.3.6 ve sonraki sürümlerinde
    kullanılabilmektedir.</compatibility>

<usage>
    <p><directive>LogLevel</directive> yönergesi hata günlüklerine kaydedilen
      hata iletilerinde hangi ayrıntılara yer verileceğini belirler (<directive
      module="core">ErrorLog</directive> yönergesine bakınız). En yüksek önem
      derecesinden başlayarak olası <var>seviye</var> değerleri aşağıda
      sıralanmıştır:</p>

    <table border="1">
    <columnspec><column width=".2"/><column width=".3"/><column width=".5"/>
    </columnspec>
      <tr>
        <th><strong>Seviye</strong> </th>
        <th><strong>Açıklama</strong> </th>
        <th><strong>Örnek</strong> </th>
      </tr>

      <tr>
        <td><code>emerg</code> </td>
        <td>Acil durumlar - sistem kullanışsız.</td>
        <td>"Child cannot open lock file. Exiting"<br />(Alt süreç kilit
          dosyasını açamıyor. Çıkılıyor)</td>
      </tr>

      <tr>
        <td><code>alert</code> </td>
        <td>Ne yapılacaksa beklemeden yapılmalı.</td>
        <td>"getpwuid: couldn't determine user name from uid"<br />(getpwuid:
          Kullanıcı ismi numarasından saptanamadı)</td>
      </tr>

      <tr>
        <td><code>crit</code> </td>
        <td>Kriz durumları.</td>
        <td>"socket: Failed to get a socket, exiting child"<br />(socket: bir
          soket alınamadı, alt süreç çıkıyor)</td>
      </tr>

      <tr>
        <td><code>error</code> </td>
        <td>Hata durumları.</td>
        <td>"Premature end of script headers"<br />(Betik başlıkları
          beklenmedik şekilde bitti)</td>
      </tr>

      <tr>
        <td><code>warn</code> </td>
        <td>Uyarı durumları.</td>
        <td>"child process 1234 did not exit, sending another
          SIGHUP"<br />(1234 alt süreci çıkmadı, başka bir SIGHUP
          gönderiliyor)</td>
      </tr>

      <tr>
        <td><code>notice</code> </td>
        <td>Normal fakat önemli durum.</td>
        <td>"httpd: caught SIGBUS, attempting to dump core in
          ..."<br />(httpd: SIGBUS alındı, core dökümlenmeye çalışılıyor:
          ...)</td>
      </tr>

      <tr>
        <td><code>info</code> </td>
        <td>Bilgilendirme.</td>
        <td>"Server seems busy, (you may need to increase
          StartServers, or Min/MaxSpareServers)..."<br />(Sunucu meşgul
          görünüyor, (StartServers veya Min/MaxSpareServers değerlerini
          arttırmanız gerekebilir)...)</td>
      </tr>

      <tr>
        <td><code>debug</code> </td>
        <td>Hata ayıklama seviyesi iletileri</td>
        <td>"Opening config file ..."<br />(... yapılandırma dosyası
          açılıyor)</td>
      </tr>
      <tr>
        <td><code>trace1</code> </td>
        <td>İz sürme iletileri</td>
        <td>"proxy: FTP: control connection complete"<br />(vekil: FTP:
          denetim bağlantısı sağlandı)</td>
      </tr>
      <tr>
        <td><code>trace2</code> </td>
        <td>İz sürme iletileri</td>
        <td>"proxy: CONNECT: sending the CONNECT request to the remote
          proxy"<br />(vekil: CONNECT: uzak vekile CONNECT isteği
          gönderiliyor)</td>
      </tr>
      <tr>
        <td><code>trace3</code> </td>
        <td>İz sürme iletileri</td>
        <td>"openssl: Handshake: start"</td>
      </tr>
      <tr>
        <td><code>trace4</code> </td>
        <td>İz sürme iletileri</td>
        <td>"read from buffered SSL brigade, mode 0, 17 bytes"<br />(tamponlu
          SSL gruplamasından okuma, kip 0, 17 baytİz sürme iletileri</td>
      </tr>
      <tr>
        <td><code>trace5</code> </td>
        <td>İz sürme iletileri</td>
        <td>"map lookup FAILED: map=rewritemap key=keyname"<br />(eşleşme
          araması BAŞARISIZ: map=rewritemap key=keyname)</td>
      </tr>
      <tr>
        <td><code>trace6</code> </td>
        <td>İz sürme iletileri</td>
        <td>"cache lookup FAILED, forcing new map lookup"<br />(arabellek
          araması BAŞARISIZ, yeni bir eşleşme araması başlatılıyor)</td>
      </tr>
      <tr>
        <td><code>trace7</code> </td>
        <td>İz sürme iletileri, büyük miktarda veri dökümü</td>
        <td>"| 0000: 02 23 44 30 13 40 ac 34 df 3d bf 9a 19 49 39 15 |"</td>
      </tr>
      <tr>
        <td><code>trace8</code> </td>
        <td>İz sürme iletileri, büyük miktarda veri dökümü</td>
        <td>"| 0000: 02 23 44 30 13 40 ac 34 df 3d bf 9a 19 49 39 15 |"</td>
      </tr>
    </table>

    <p>Belli bir seviye belirtildiğinde daha yüksek seviyeden iletiler de
      raporlanır. Örneğin, <code>LogLevel info</code> belirtildiğinde
      <code>notice</code> ve <code>warn</code> günlük seviyelerinin iletileri
      ayrıca raporlanacaktır.</p>

    <p>En az <code>crit</code> seviyesinin kullanılması önerilir.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
LogLevel notice
    </highlight>


    <note><title>Ek Bilgi</title>
      <p>Günlük iletileri normal bir dosyaya yazılırken <code>notice</code>
        seviyesinden iletiler engellenemez ve dolayısıyla daima raporlanırlar.
        Ancak, günlük kaydı <code>syslog</code> kullanılarak yapılıyorsa bu
        uygulanmaz.</p>
    </note>

    <p>Bir modül ismi olmaksızın bir seviye belirtmek seviyeyi bu seviyedeki
      tüm modüller için sıfırlayacaktır. Bir seviyyi bir modül ismiyle
      birlikte belirtmek seviyeyi sadece bu modül için sıfırlayacaktır. Modül
      ismi olarak, modülün kaynak dosyası ismini, modül kimliği veya
      <code>_module</code> sonekli modül ismi belirtmek mümkündür.
      Yani, aşağıdaki üç belirtim eşdeğerdedir:</p>

    <highlight language="config">
LogLevel info ssl:warn
LogLevel info mod_ssl.c:warn
LogLevel info ssl_module:warn
    </highlight>

    <p>Ayrıca seviyeyi dizin bağlamında değiştirmek de mümkündür:</p>

    <highlight language="config">
LogLevel info
&lt;Directory "/usr/local/apache/htdocs/app"&gt;
  LogLevel debug
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <note>Dizin bağlamında günük seviyesi yapılandırması sadece istek
      çözümlendikten ve istek dizinle ilişkilendirildikten sonra günlüklenen
      iletileri etkiler. Bağlantı veya sunucu ile ilişkilendirilmemiş günlük
      iletileri etkilenmez.</note>
</usage>
<seealso><directive module="core">ErrorLog</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">ErrorLogFormat</directive></seealso>
<seealso><a href="../logs.html">Apache HTTP Server Log Files</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>MaxKeepAliveRequests</name>
<description>Bir kalıcı bağlantıda izin verilen istek sayısı</description>
<syntax>MaxKeepAliveRequests <var>sayı</var></syntax>
<default>MaxKeepAliveRequests 100</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive>MaxKeepAliveRequests</directive> yönergesi <directive
      module="core" >KeepAlive</directive> etkinken bağlantı başına izin
      verilecek istek sayısını sınırlar. Değer olarak <code>0</code>
      belirtilirse istek sayısı sınırsız olur. Sunucu başarımını yüksek tutmak
      için yüksekçe bir değer belirtmenizi öneririz.</p>

    <p>Örnek:</p>

    <highlight language="config">
MaxKeepAliveRequests 500
    </highlight>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>MaxRanges</name>
<description>Özkaynağın tamamını döndürmeden önce izin verilen aralık sayısı</description>
<syntax>MaxRanges default | unlimited | none |
  <var>aralık-sayısı</var></syntax>
<default>MaxRanges 200</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context>
</contextlist>
<compatibility>Apache HTTP Sunucusunun 2.3.15 ve sonraki sürümlerinde
    kullanılabilmektedir.</compatibility>

<usage>
    <p><directive>MaxRanges</directive> yönergesi, sunucunun istemciye
      göndermeye gönüllü olacağı HTTP Range'lerinin sayısını sınırlar. İzin
      verilenden daha fazlası istenmişse özkaynağın tamamı döndürülür.</p>

    <dl>
      <dt><strong>default</strong></dt>
      <dd>HTTP Range'lerinin sayısını derleme sırasında belirlenen öntanımlı
        200 değeriyle sınırlar.</dd>

      <dt><strong>none</strong></dt>
      <dd>Range başlıkları yoksayılır.</dd>

      <dt><strong>unlimited</strong></dt>
      <dd>Sunucunun sağlamaya gönüllü olacağı HTTP Range'lerinin sayısı
        sınırlanmaz.</dd>

      <dt><var>aralık-sayısı</var></dt>
      <dd>Sunucunun sağlamaya gönüllü olacağı HTTP Range'lerinin azami
        sayısını ifade eden pozitif bir tamsayı.</dd>
    </dl>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>MaxRangeOverlaps</name>
<description>Özkaynağın tamamını döndürmeden önce izin verilen üst üste binen
    aralık sayısı (<code>100-200,150-300</code> gibi)</description>
<syntax>MaxRangeOverlaps default | unlimited | none |
  <var>aralık-sayısı</var></syntax>
<default>MaxRangeOverlaps 20</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
    <context>directory</context>
</contextlist>
<compatibility>Apache HTTP Sunucusunun 2.3.15 ve sonraki sürümlerinde
    kullanılabilmektedir.</compatibility>

<usage>
    <p><directive>MaxRangeOverlaps</directive> yönergesi, sunucunun istemciye
      göndermeye gönüllü olacağı üst üste binen HTTP Range'lerinin sayısını
      sınırlar. İzin verilenden daha fazlası istenmişse özkaynağın tamamı
      döndürülür.</p>

    <dl>
        <dt><strong>default</strong></dt>
        <dd>Üst üste binen HTTP Range'lerinin sayısını derleme sırasında
          belirlenen öntanımlı 20 değeriyle sınırlar.</dd>

        <dt><strong>none</strong></dt>
        <dd>Üst üste binen Range başlıkları yoksayılır.</dd>

        <dt><strong>unlimited</strong></dt>
        <dd>Sunucunun sağlamaya gönüllü olacağı üst üste binen HTTP
          Range'lerinin sayısı sınırlanmaz.</dd>

        <dt><var>aralık sayısı</var></dt>
        <dd>Sunucunun sağlamaya gönüllü olacağı üst üste binen HTTP
          Range'lerinin azami sayısını ifade eden pozitif bir tamsayı.</dd>
    </dl>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>MaxRangeReversals</name>
<description>Özkaynağın tamamını döndürmeden önce izin verilen ters sıralı
    aralık sayısı (<code>100-200,50-70</code> gibi)</description>
<syntax>MaxRangeReversals default | unlimited | none |
    <var>aralık-sayısı</var></syntax>
<default>MaxRangeReversals 20</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
    <context>directory</context>
</contextlist>
<compatibility>Apache HTTP Sunucusunun 2.3.15 ve sonraki sürümlerinde
    kullanılabilmektedir.</compatibility>

<usage>
    <p>The <directive>MaxRangeReversals</directive> yönergesi, sunucunun
      istemciye göndermeye gönüllü olacağı ter sıralı HTTP Range'lerinin
      sayısını sınırlar. İzin verilenden daha fazlası istenmişse
      özkaynağın tamamı döndürülür.</p>

    <dl>
        <dt><strong>default</strong></dt>
        <dd>Ters sıralı HTTP Range'lerinin sayısını derleme sırasında
          belirlenen öntanımlı 20 değeriyle sınırlar.</dd>

        <dt><strong>none</strong></dt>
        <dd>Ters sıralı Range başlıkları yoksayılır.</dd>

        <dt><strong>unlimited</strong></dt>
        <dd>Sunucunun sağlamaya gönüllü olacağı ters sıralı HTTP
          Range'lerinin sayısı sınırlanmaz.</dd>

        <dt><var>aralık-sayısı</var></dt>
        <dd>Sunucunun sağlamaya gönüllü olacağı ters sıralı HTTP
          Range'lerinin azami sayısını ifade eden pozitif bir tamsayı.</dd>
    </dl>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>Mutex</name>
<description>Muteks mekanizmasını ve kilit dosyası dizinini tüm muteksler veya belirtilenler için yapılandırır</description>
<syntax>Mutex <var>mekanizma</var> [default|<var>muteks-ismi</var>] ... [OmitPID]</syntax>
<default>Mutex default</default>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>
<compatibility>Apache HTTP Sunucusunun 2.3.4 ve sonraki sürümlerinde
    kullanılabilmektedir.</compatibility>

<usage>
    <p><directive>Mutex</directive> yönergesi httpd ve diğer modüllerin
      özkaynaklara erişimi dizgeleştirmekte kullandıkları mekanizmanın yanında
      isteğe bağlı olarak kilit dosyasının yerini belirler. İlk değiştirge
      olarak <code>default</code> belirtilirse tüm mutekslerin ayarları
      değişir; ikinci değiştirge olarak bir muteks ismi belirtilirse (aşağıdaki
      tabloya bakın) yalnızca bu muteksin öntanımlıları değişir.</p>

    <p><directive>Mutex</directive> yönergesi genelde aşağıdaki istisnai
      durumlarda kullanılır:</p>

    <ul>
        <li>İşlevsel veya başarımsal bir soruna sahip <glossary>APR</glossary>
          tarafından öntanımlı mekanizma seçildiği takdirde muteks
          mekanizmasını değiştirmek için</li>

        <li>Öntanımlı dizin, kilitlemeyi desteklemediği takdirde dosya tabanlı
          muteksler tarafından kullanılan dizini değiştirmek için</li>
    </ul>

    <note><title>Destekleyen modüller</title>
    <p>Bu yönerge sadece <code>ap_mutex_register()</code> API'si kullanılarak
      çekirdek sunucuda imlenmiş muteksleri yapılandırır. httpd ile birlikte
      dağıtılan tüm modüller <directive>Mutex</directive> yönergesini
      destekler, fakat üçüncü parti modüllerin hepsi desteklemeyebilir. Bu
      yönergenin desteklenip desteklenmediğini öğrenmek için üçüncü parti
      modülün belgelerini inceleyin; destekliyorsa muteks ad(lar)ı
      belirtilmiştir.</p>
    </note>

    <p>Kullanılabilen muteks <em>mekanizmaları</em>:</p>
    <ul>
        <li><code>default | yes</code>
        <p><glossary>APR</glossary> tarafından saptanan öntanımlı kilitleme
          gerçeklenimini seçer. Öntanımlı kilitleme gerçeklenimi
          <program>httpd</program> <code>-V</code> seçeneği ile çalıştırılarak
          öğrenilebilir.</p></li>

        <li><code>none | no</code>
        <p>Muteksi etkin şekilde iptal eder. Buna bir mutekste izin
          verilebilmesi için modülün bunun geçerli bir seçim olduğunu
          belirtmesi gerekir. Daha fazla bilgi için modül belgelerini
          inceleyin.</p></li>

        <li><code>posixsem</code>
        <p>POSIX semaforuna dayalı bir muteks çeşididir.</p>
        <note type="warning"><title>Uyarı</title>
        <p>Süreçteki bir evre muteks parçalama arızalarını tutuyorsa,
          httpd'nin çökmesi sonucu, semafor sahipliği geri kazanılmaz.</p>
        </note>
        </li>

        <li><code>sysvsem</code>
        <p>SystemV IPC semaforuna dayalı bir muteks çeşididir.</p>
        <note type="warning"><title>Uyarı</title>
        <p>Semafor geri kazanılmadan süreçler çökerse SysV semaforlarının
          "sızıntı" yapması mümkündür.</p>
        </note>
        <note type="warning"><title>Güvenlik</title>
        <p>Semafor API'si, HTTP sunucusu ile aynı kullanıcı kimliği altında
          çalışan bir CGI (<em>örn</em>, <program>suexec</program> veya
          <code>cgiwrapper</code> gibi bir araç kullanmıyorsanız bütün
          CGI'ler) tarafından hizmet reddi saldırısı yapılmasına izin
          verir.</p>
        </note>
        </li>

        <li><code>sem</code>
        <p>POSIX ve SystemV IPC semaforları arasından kullanılabilir "en iyi"
          semafor gerçeklenimini seçer.</p></li>

        <li><code>pthread</code>
        <p>Süreç çaprazlamalı POSIX evre mutekslerine dayalı bir muteks
          çeşididir.</p>
        <note type="warning"><title>Uyarı</title>
        <p>Çoğu sistemde, bir çocuk süreç bu gerçeklenim tarafından kullanılan
          bir muteksi tutarken olağandışı bir şekilde sonlanırsa httpd donar
          ve isteklere yanıt vermeyi durdurur. Bu olduğunda sunucuyu bu
          durumdan kurtarmak için elle yeniden başlatmak gerekir.</p>
        <p>Bu duruma karşı bir mekanizma sağlayan Solaris ve Linux dikkate 
          değer bir istisnadır. Bu mekanizma, bir muteksi tutan bir çocuk 
          süreç olağandışı bir şekilde sonlandıktan sonra muteksin 
          kurtarılmasını sağlar.</p>
        <p>Sisteminiz POSIX uyumluysa veya 
          <code>pthread_mutexattr_setrobust_np()</code> işlevini
          sağlıyorsa <code>pthread</code> seçeneğini rahatça
          kullanabilirsiniz.</p>
        </note>
        </li>

        <li><code>fcntl:/path/to/mutex</code>
        <p>Muteks olarak <code>fcntl()</code> işlevini ve fiziksel bir (lock-)
          dosyasını kullanan bir muteks çeşididir.</p>
        <note type="warning"><title>Uyarı</title>
        <p>Bu mekanizmaya dayalı çok sayıda muteks, çok evreli ve çok süreçli
          ortamlarda kullanıldığında, örneğin Solaris'te olduğu gibi
          <code>fcntl()</code> evrelerden bihaberse, geçerli muteks
          işlemlerinde donma hataları (EDEADLK) raporlanabilir.</p>
        </note>
        </li>

        <li><code>flock:/path/to/mutex</code>
        <p><code>flock()</code> işlevinin dosya kilitlemeyi sağlaması dışında
          <code>fcntl:/path/to/mutex</code> yöntemine benzer.</p></li>

        <li><code>file:/path/to/mutex</code>
        <p><code>fcntl</code> ve <code>flock</code> arasından kullanılabilir
          "en iyi" dosya kilitleme gerçeklenimini seçer.</p></li>
    </ul>

    <p>Çoğu mekanizma, yalnız kendilerini destekleyen platformlarda
      <glossary>APR</glossary> tarafından da destekleniyorsa kullanılabilir.
      Tüm platformlarda kullanılamayan mekanizmalar <em>posixsem</em>,
      <em>sysvsem</em>, <em>sem</em>, <em>pthread</em>, <em>fcntl</em>,
      <em>flock</em> ve <em>file</em> mekanizmalarıdır.</p>

    <p><em>fcntl</em> ve <em>flock</em> dosya tabanlı mekanizmaları ile bir
      yol sağlandığı takdirde bu, kilit dosyasının oluşturulacağı dizindir.
      Öntanımlı dizin, httpd'nin çalışma anı dizini <directive
      module="core">ServerRoot</directive>'a görelidir.
      <code>/path/to/mutex</code> için daima bir yerel diskteki dosya sistemi
      kullanılır, asla NFS- veya AFS gibi bir ağ dosya sistemi kullanılmaz.
      Dosya ismi daima muteks ismi ile başlar, buna modül tarafından sağlanan
      isteğe bağlı bir aşama dizgesi eklenebilir, <code>OmitPID</code> değeri
      belirtilmemişse httpd ebeveyn sürecinin süreç kimliği buna eklenerek
      dosya ismi eşsiz kılınır. Böylece, çok sayıda httpd süreci aynı kilit
      dosyası dizinini paylaştığı durumda çakışmalar önlenmiş olur. Örneğin,
      muteks ismi <code>mpm-accept</code> ise ve kilit dosyası dizini
      <code>/var/httpd/locks</code> ise ve ebeveyn süreç kimliği 12345 ise bu
      httpd sürecine ait kilit dosyası ismi
      <code>/var/httpd/locks/mpm-accept.12345</code> olurdu.</p>

    <note type="warning"><title>Güvenlik</title>
    <p>Muteks dosyalarını herkesin yazabildiği <code>/var/tmp</code> gibi
      dizinlere koymaktan <em>kaçınmak</em> en iyisidir. Örneğin, birinin aynı
      dizinde oluşturmaya çalıştığı bir dosya ile aynı isimde bir kilit
      dosyasını sunucunun da oluşturmaya çalıştığı durumda sunucu engellenerek
      bir hizmet reddi saldırısı gerçekleştirilmiş gibi olur.</p>
    </note>

    <p>httpd ve birlikte dağıtılan modüller tarafından kullanılan mutekslerin
      isimleri:</p>

    <table border="1" style="zebra">
        <tr>
            <th>Muteks ismi</th>
            <th>Modül(ler)</th>
            <th>Korunan özkaynak</th>
        </tr>
        <tr>
            <td><code>mpm-accept</code></td>
            <td><module>prefork</module> ve <module>worker</module> MPM'leri
            </td>
            <td>Gürleyen sürü sorunundan kaçınmak için gelen bağlantılar; daha
              fazla bilgi için <a href="../misc/perf-tuning.html">başarımın
              arttırılması</a>  belgesine bakın.</td>
        </tr>
        <tr>
            <td><code>authdigest-client</code></td>
            <td><module>mod_auth_digest</module></td>
            <td>Paylaşımlı bellekteki istemci listesi</td>
        </tr>
        <tr>
            <td><code>authdigest-opaque</code></td>
            <td><module>mod_auth_digest</module></td>
            <td>Paylaşımlı bellekteki sayaç</td>
        </tr>
        <tr>
            <td><code>ldap-cache</code></td>
            <td><module>mod_ldap</module></td>
            <td>LDAP sonuç arabelleği</td>
        </tr>
        <tr>
            <td><code>rewrite-map</code></td>
            <td><module>mod_rewrite</module></td>
            <td>Çoklu isteklerdeki birbirine karışmış G/Ç'tan kaçınmak için
              harici eşleştirme progamlarıyla iletişim</td>
        </tr>
        <tr>
            <td><code>ssl-cache</code></td>
            <td><module>mod_ssl</module></td>
            <td>SSL oturum arabelleği</td>
        </tr>
        <tr>
            <td><code>ssl-stapling</code></td>
            <td><module>mod_ssl</module></td>
            <td>OCSP zımbalama yanıtı arabelleği</td>
        </tr>
        <tr>
            <td><code>watchdog-callback</code></td>
            <td><module>mod_watchdog</module></td>
            <td>Bir istemci modülünün geri çağırım işlevi</td>
        </tr>
    </table>

    <p><code>OmitPID</code> seçeneği, httpd ebeveyn süreç kimliğinin kilit
      dosyası ismine eklenmesini engeller.</p>

    <p>Aşağıdaki örnekte, <code>mpm-accept</code> muteksinin mekanizmasının
      derleme sırasındaki öntanımlısı, kilit dosyasının oluşturulacağı dizinin
      <code>/var/httpd/locks</code> olarak belirtildiği <code>fcntl</code>
      mekanizmasıyla değiştirilmektedir.Tüm diğer mutekslerin derleme anı
      öntanımlı mekanizması ise <code>sysvsem</code> ile
      değiştirilmektedir.</p>

    <highlight language="config">
Mutex sysvsem default
Mutex fcntl:/var/httpd/locks mpm-accept
    </highlight>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>NameVirtualHost</name>
<description>ÖNERİLMİYOR: İsme dayalı sanal konaklar için IP adresi belirtir</description>
<syntax>NameVirtualHost <var>adres</var>[:<var>port</var>]</syntax>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>

<usage>
    <p>2.3.11 öncesinde, <directive>NameVirtualHost</directive> yönergesi, 
      isme dayalı sanal konaklar için belli bir IP adresi ve port çiftini 
      sunucuya tanıtmak için gerekliydi. 2.3.11 ve sonrasında, bir IP adresi 
      ve port çifti  her zaman çok sayıda sanal konakta kullanılabilmekte, 
      isme dayalı sanal barındırma bu adres için özdevinimli olarak etkin 
      kılınmaktadır.</p>

    <p>Bu yönerge şu an etkisizdir.</p>
</usage>
<seealso><a href="../vhosts/">Apache Sanal Konak Belgeleri</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>Options</name>
<description>Belli bir dizinde geçerli olacak özellikleri yapılandırır.
</description>
<syntax>Options
    [+|-]<var>seçenek</var> [[+|-]<var>seçenek</var>] ...</syntax>
<default>Options FollowSymlinks</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>Options</override>
<compatibility>2.3.11 sürümünde öntanımlı değer All değiştirilip FollowSymlinks yapıldı.</compatibility>

<usage>
    <p><directive>Options</directive> yönergesi belli bir dizinde hangi
       sunucu özelliklerinin etkin olacağını (veya olmayacağını)
       belirler.</p>

    <p><var>seçenek</var> olarak hiçbir ek özellik etkin olmayacaksa
      <code>None</code>, aksi takdirde aşağıdakilerden biri veya bir kaçı
      belirtilir:</p>

    <dl>
      <dt><code>All</code></dt>
      <dd><code>MultiViews</code> hariç tüm seçenekler.</dd>

      <dt><code>ExecCGI</code></dt>
      <dd><module>mod_cgi</module> kullanan CGI betiklerinin çalışmasına izin
        verilir.</dd>

      <dt><code>FollowSymLinks</code></dt>
      <dd>Sunucu bu dizindeki sembolik bağları izler. Bu öntanımlıdır.
      <note>
      <p>Sembolik bağlar izlense bile <directive type="section"
        module="core">Directory</directive> bölümleriyle eşleşen dosya
       yolları değiştirilmez.</p>
      <p><code>FollowSymLinks</code> ve
        <code>SymLinksIfOwnerMatch</code> <directive
        module="core">Options</directive> sadece <directive
        type="section" module="core">Directory</directive> bölümlerinde veya
        <code>.htaccess</code> dosyaları içinde çalışır.</p>
      <p>Sembolik bağ sınamaları, atlatılabilir yarış koşullarına konu
        olduğundan bu seçeneğin yokluğu bir güvenlik sınırlaması olarak
        değerlendirilmemelidir.</p>
      </note></dd>

      <dt><code>Includes</code></dt>
      <dd><module>mod_include</module> tarafından sağlanan sunucu taraflı
        içeriklere izin verilir.</dd>

      <dt><code>IncludesNOEXEC</code></dt>
      <dd>Sunucu taraflı içeriklere izin verilir fakat <code>#exec cmd</code>
        ve <code>#exec cgi</code> iptal edilir. Ancak, <directive
        module="mod_alias">ScriptAlias</directive>’lı dizinlerdeki CGI
        betikleri için <code>#include virtual</code> hala mümkün olacaktır.</dd>

      <dt><code>Indexes</code></dt>
      <dd>İstenen URL bir dizin ile eşleşiyorsa ve bu dizin için bir <directive
        module="mod_dir">DirectoryIndex</directive> (<code>index.html</code>
        gibi) belirtilmemişse <module>mod_autoindex</module> bu dizinin
        biçimlenmiş bir listesini döndürecektir.</dd>

      <dt><code>MultiViews</code></dt>
      <dd><module>mod_negotiation</module> kullanılarak <a
        href="../content-negotiation.html">içerik uzlaştırmalı</a> çok
        görünümlü içeriğe izin verilir.
      <note><title>Bilgi</title> <p><module>mod_negotiation</module>
        karşılaştırmak değerlendirmek için gerçek özkaynaklara ihtiyaç
        duyduğundan <directive module="core" type="section"
        >Directory</directive> yönergesinde belirtilendan farklı bir yer
        ayarlanırsa bu seçenek yoksayılır.</p></note>
      </dd>

      <dt><code>SymLinksIfOwnerMatch</code></dt>
      <dd>Sunucu sembolik bağları sadece sembolik bağın hedefi ile bulunduğu
        dizinin sahibinin aynı kullanıcı olması halinde izleyecektir.

      <p><code>FollowSymLinks</code> ve
      <code>SymLinksIfOwnerMatch</code> <directive
      module="core">Options</directive> sadece <directive
      type="section" module="core">Directory</directive> bölümlerinde veya
      <code>.htaccess</code> dosyaları içinde çalışır.</p>

      <p>Sembolik bağ sınamaları, atlatılabilir yarış koşullarına konu
        olduğundan bu seçenek bir güvenlik sınırlaması olarak
        değerlendirilmemelidir.</p>
      </dd>
    </dl>

    <p>Normalde, bir dizine çok sayıda <directive>Options</directive>
      uygulanabilirse de, dizine en uygun olanı uygulanıp diğerleri yok
      sayılır; seçenekler katıştırılmaz (bkz, <a href="../sections.html#merging"
      >Bölümler Nasıl Katıştırılır?</a>). Bununla birlikte, önüne bir
      <code>+</code> veya <code>-</code> simgesi konmuş seçenekler varsa, o
      seçenekler katıştırılır. Önüne <code>+</code> konmuş seçenekler
      mevcutlara eklenirken <code>-</code> konmuş seçenekler silinir.</p>

    <note><title>Bilgi</title>
    <p><code>+</code> veya <code>-</code> imli seçenekler içeren
      <directive>Options</directive> ile imsiz seçenekler içerenlerin karışık
      olarak kullanılması aslında geçersiz bir sözdizimi olup sunucunun
      başlatılması sırasında sözdizimi denetiminin çıkmasıyla reddedilir.</p>
    </note>

    <p>Örneğin, <code>+</code> ve <code>-</code> imleri olmaksızın,</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/web/docs"&gt;
  Options Indexes FollowSymLinks
&lt;/Directory&gt;

&lt;Directory "/web/docs/spec"&gt;
  Options Includes
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p>yapılandırmasıyla <code>/web/docs/spec</code> dizininde sadece
      <code>Includes</code> seçeneği etkin olacaktır. Bununla birlikte, ikinci
      <directive>Options</directive> yönergesinde <code>+</code> ve
      <code>-</code> imleri kullanılırsa,</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/web/docs"&gt;
  Options Indexes FollowSymLinks
&lt;/Directory&gt;

&lt;Directory "/web/docs/spec"&gt;
  Options +Includes -Indexes
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p>yapılandırmasıyla <code>/web/docs/spec</code> dizininde
      <code>FollowSymLinks</code> ve <code>Includes</code> seçenekleri etkin
      olacaktır.</p>

    <note><title>Ek Bilgi</title>
      <p><code>-IncludesNOEXEC</code> veya <code>-Includes</code> kullanımı,
        önceki ayarların ne olduğuna bakılmaksızın sunucu taraflı içeriğin
        tamamen iptaline sebep olur.</p>
    </note>

    <p>Herhangi bir başka değer belirtilmedikçe <code>FollowSymlinks</code>
      öntanımlıdır.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

 <directivesynopsis>
<name>Protocol</name>
<description>Dinlenen bir soket için protokol</description>
<syntax>Protocol <var>protokol</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context>
<context>virtual host</context></contextlist>
<compatibility>Apache httpd 2.1.5 ve sonrasında kullanılabilmektedir.
    Windows'ta ise Apache httpd 2.3.3 ve sonrasında
    kullanılabilmektedir.
</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge dinlenen belli bir soket için kullanılacak protokolü
      belirler. Belirtilen protokol bir isteği hangi modülün ele alacağını ve
      <directive>AcceptFilter</directive> yönergesiyle yapılan özel
      eniyilemelere uygulanacak protokolü belirler.</p>

    <p>Bir protokol belirtme ihtiyacını sadece standartdışı portlarda
      çalışıyorsanız duyarsınız. Aksi takdirde, <code>http</code> protokolünün
      port 80'i, <code>https</code>'in ise 443'ü kullandığı varsayılır.</p>

    <p>Örneğin, <code>https</code>'i standartdışı bir portta çalıştırmak
      isterseniz protokolü şöyle belirtebilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
Protocol https
    </highlight>

    <p>Protokolü <directive module="mpm_common">Listen</directive>
       yönergesini kullanarak da belirtebilirsiniz.</p>
</usage>
<seealso><directive>AcceptFilter</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">AcceptFilter</directive></seealso>
<seealso><directive module="mpm_common">Listen</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>Protocols</name>
<description>Sunucu/sanal konak için kullanılabilecek protokoller</description>
<syntax>Protocols <var>protokol</var> ...</syntax>
<default>Protocols http/1.1</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context></contextlist>
<compatibility>Sadece Apache 2.4.17 ve sonrasında kullanılabilir.</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge bir sunucu/sanal konak için kullanılabilecek
      protokolleri belirtmekte kullanılır. Bu liste, bir istemcinin bir
      sanal konak veya sunucu ile uzlaşabilmesini sağlayan prokolleri
      belirler.</p>

    <p>Bir sanal konak veya sunucuda kullanılabilecek protolleri
      çeşitlendirmek isterseniz bu protokolleri belirtmeniz gerekir.
      1.0 ve 0.9 istemcilerle uyumlu olan http/1.1 protokolü
      öntanımlıdır.</p>

    <p>Örneğin, bir sunucunun TLS'li HTTP/2 protokolünü desteklemesini
      şöyle sağlayabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
Protocols h2 http/1.1
    </highlight>

    <p>Geçerli protokoller, http ve https bağlantıları için
       <code>http/1.1</code> htps bağlantıları için <code>h2</code> ve
       http bağlantıları için <code>h2c</code> protokolleridir. Modüller
       başka protokollerin de etkinleştirilmesini gerektirebilir.</p>

    <p>Kullanımından vazgeçilmiş protokollerin silinmesi gerekmez. Böyle
       protokol isimleri basitçe yoksayılır.</p>

    <p>Ana sunucu için belirtilen protokoller, kendi protokol yönergesi
       olmayan sanal konaklar için de geçerlidir. Diğer yandan sanal
       konaklarda protokol belirtilmesi ana sunucuda belirtien
       protollerin bu sanal konaklarda geçersiz olmasına sebep olur.
    </p>

</usage>
<seealso><directive module="core">ProtocolsHonorOrder</directive></seealso>
</directivesynopsis>


<directivesynopsis>
<name>ProtocolsHonorOrder</name>
<description>Uzlaşma sırasında protokollerin öncelik sırasını belirler</description>
<syntax>ProtocolsHonorOrder On|Off</syntax>
<default>ProtocolsHonorOrder On</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context></contextlist>
<compatibility>Sadece Apache 2.4.17 ve sonrasında kullanılabilir.</compatibility>

<usage>
    <p>Sunucuda <directive>Protocols</directive> yönergesinde listelemiş
      protokollerin mi yoksa istemcinin protokol listesinin mi öncelikli
      olacağı bu yönerge ile belirtilir.</p>

    <p>Off belirtilirse, istemcinin protokol listesi sunucu
      yapılandırmasındaki sıralamanın önüne geçer.</p>

    <p><directive>ProtocolsHonorOrder</directive> yönergesine <code>on</code>
         belirtilirse (öntanımlıdır), istemicinin protokol sıralaması dikkate
         alınmaz ve protokol uzlaşımının sonucunu sunucu ayarlarındaki
         sıralama belirler.</p>

</usage>
<seealso><directive module="core">Protocols</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>RLimitCPU</name>
<description>Apache httpd alt süreçleri tarafından çalıştırılan süreçlerin
  işlemci tüketimine sınırlama getirir.</description>
<syntax>RLimitCPU <var>saniye</var>|max [<var>saniye</var>|max]</syntax>
<default>Bir değer belirtilmemiştir; işletim sistemi öntanımlıları kullanılır
</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p>1 veya 2 değer alır. İlk değer bütün süreçler için sanal özkaynak
      sınırını, ikinci değer ise kesin özkaynak sınırını belirler. İki değer de
      birer sayı olabileceği gibi bu sınırın işletim sistemi yapılandırmasında
      izin verilen üst sınıra ayarlanacağını belirtmek üzere <code>max</code>
      olabilir. Kesin özkaynak sınırını yükseltmek için sunucunun
      <code>root</code> olarak veya sistem açılışı sırasında çalıştırılması
      gerekir.</p>

    <p>Bu sınırlar Apache httpd’nin kendi alt süreçlerine değil, isteklere
      yanıt verirken Apache httpd alt süreçlerinin çatalladıkları süreçlere
      uygulanır. Bunlar CGI betikleri ve SSI çalıştırma komutları olabilir
      fakat borulu günlük kaydı gibi ana Apache httpd süreci tarafından
      çatallanmış süreçler olmazlar.</p>

    <p>İşlemci özkaynak sınırları saniye cinsinden ifade edilir.</p>
</usage>
<seealso><directive module="core">RLimitMEM</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">RLimitNPROC</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>RLimitMEM</name>
<description>Apache httpd alt süreçleri tarafından çalıştırılan süreçlerin
  bellek tüketimine sınırlama getirir.</description>
<syntax>RLimitMEM <var>bayt-sayısı</var>|max [<var>bayt-sayısı</var>|max]
</syntax>
<default>Bir değer belirtilmemiştir; işletim sistemi öntanımlıları kullanılır
</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p>1 veya 2 değer alır. İlk değer bütün süreçler için sanal özkaynak
      sınırını, ikinci değer ise kesin özkaynak sınırını belirler. İki değer de
      birer sayı olabileceği gibi bu sınırın işletim sistemi yapılandırmasında
      izin verilen üst sınıra ayarlanacağını belirtmek üzere <code>max</code>
      olabilir. Kesin özkaynak sınırını yükseltmek için sunucunun
      <code>root</code> olarak veya sistem açılışı sırasında çalıştırılması
      gerekir.</p>

    <p>Bu sınırlar Apache httpd’nin kendi alt süreçlerine değil, isteklere
      yanıt verirken Apache httpd alt süreçlerinin çatalladıkları süreçlere
      uygulanır. Bunlar CGI betikleri ve SSI çalıştırma komutları olabilir
      fakat borulu günlük kaydı gibi ana Apache httpd süreci tarafından
      çatallanmış süreçler olmazlar.</p>

    <p>Bellek özkaynak sınırları süreç başına bayt sayısı olarak ifade edilir.
    </p>
</usage>
<seealso><directive module="core">RLimitCPU</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">RLimitNPROC</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>RLimitNPROC</name>
<description>Apache httpd alt süreçleri tarafından çalıştırılabilecek süreç
  sayısına sınırlama getirir.</description>
<syntax>RLimitNPROC <var>sayı</var>|max [<var>sayı</var>|max]</syntax>
<default>Bir değer belirtilmemiştir; işletim sistemi öntanımlıları kullanılır
</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p>1 veya 2 değer alır. İlk değer bütün süreçler için sanal özkaynak
      sınırını, ikinci değer ise kesin özkaynak sınırını belirler. İki değer de
      birer sayı olabileceği gibi bu sınırın işletim sistemi yapılandırmasında
      izin verilen üst sınıra ayarlanacağını belirtmek üzere <code>max</code>
      olabilir. Kesin özkaynak sınırını yükseltmek için sunucunun
      <code>root</code> olarak veya sistem açılışı sırasında çalıştırılması
      gerekir.</p>

    <p>Bu sınırlar Apache httpd’nin kendi alt süreçlerine değil, isteklere
      yanıt verirken Apache httpd alt süreçlerinin çatalladıkları süreçlere
      uygulanır. Bunlar CGI betikleri ve SSI çalıştırma komutları olabilir
      fakat borulu günlük kaydı gibi ana Apache httpd süreci tarafından
      çatallanmış süreçler olmazlar.</p>

    <p>Süreç sayısı sınırı kullanıcı başına süreç sayısına sınırlama getirir.
    </p>

    <note><title>Ek Bilgi</title>
      <p>CGI süreçleri sunucu kullanıcı kimliğinden farklı bir kullanıcı
        kimliği altında çalışmıyorsa bu yönerge sunucunun kendi oluşturduğu
        süreç sayısını sınırlayacaktır. Bunun kanıtı <code>error_log</code>’da
        iletilerin çatallanamamasıdır.</p>
    </note>
</usage>
<seealso><directive module="core">RLimitMEM</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">RLimitCPU</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ScriptInterpreterSource</name>
<description>CGI betikleri için yorumlayıcı belirleme tekniği</description>
<syntax>ScriptInterpreterSource Registry|Registry-Strict|Script</syntax>
<default>ScriptInterpreterSource Script</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility>Sadece Win32 için.</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge Apache httpd’nin CGI betiklerini çalıştıracak yorumlayıcıyı
      nasıl tespit edeceğini belirler. <code>Script</code> öntanımlı olup
      Apache httpd’nin yorumlayıcı olarak betiğin diyezli ünlem satırında
      (<code>#!</code> ile başlayan ilk satır) belirtilen yorumlayıcıyı
      kullanacağını belirtir. Win32 sistemlerinde bu satır genellikle
      şöyledir:</p>

    <highlight language="perl">
#!C:/Perl/bin/perl.exe
    </highlight>

    <p><code>perl</code> yorumlayıcının yeri <code>PATH</code> değişkeninde
      kayıtlı ise şöyle de olabilir:</p>

    <highlight language="perl">
#!perl
    </highlight>

    <p><code>ScriptInterpreterSource Registry</code> değeri ise betik dosyası
      uzantısının (<code>.pl</code> gibi) Windows Sicili içindeki
      <code>HKEY_CLASSES_ROOT</code> ağacında arama yapmak için bir arama
      anahtarı olarak kullanılmasını sağlar. Betik dosyasını çalıştırmak için
      tanımlanmış komutu bulmak için <code>Shell\ExecCGI\Command</code> yoluna,
      orada yoksa <code>Shell\Open\Command</code> yoluna bakılır. İkisi de
      yoksa son çare olarak <code>Script</code> seçeneğinin davranışına
      dönülür.</p>

    <note type="warning"><title>Güvenlik</title>
    <p><directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive>’lı dizinlerde
      Apache httpd bulduğu <strong>her</strong> dosyayı çalıştırmayı deneyeceğinden
      <code>ScriptInterpreterSource Registry</code> yapılandırmasını
      kullanırken dikkatli olun. <code>Registry</code> seçeneği genellikle
      çalıştırılmayacak dosyalar için istenmeyen program çağrılarına sebep
      olabilir. Örneğin, çoğu Windows sisteminde <code>.htm</code> dosyaları
      için ön tanımlı "open" komutu Microsoft Internet Explorer’ın
      çalıştırılmasına sebep olur; bu bakımdan, betik dizininde bulunan bir
      <code>.htm</code> dosyası için yapılan bir HTTP isteği tarayıcının sunucu
      artalanında çalıştırılmasına sebep olacaktır. Bu, sistemi bir kaç dakika
      içinde çökertmek için iyi bir yoldur.</p>
    </note>

    <p><code>Registry-Strict</code> seçeneği Apache HTTP Sunucusunun 2.0
      sürümünde yeni olup <code>Registry</code> seçeneğinin yaptığını
      <code>Shell\ExecCGI\Command</code> yolu için yapar. <code>ExecCGI</code>
      sistem tarafından bilinen bir anahtar olmadığından Windows Siciline elle
      kaydedilmesi gerekir ve dolayısıyla sisteminiz üzerinde istenmeyen
      program çağrılarına sebep olmaz.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>SeeRequestTail</name>
<description>İsteğin 63 karakterden büyük olduğu varsayımıyla, mod_status'un
  ilk 63 karakteri mi yoksa son 63 karakteri mi göstereceğini
  belirler.</description>
<syntax>SeeRequestTail On|Off</syntax>
<default>SeeRequestTail Off</default>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>
<compatibility>Apache httpd 2.2.7 ve sonrasında kullanılabilmektedir.
</compatibility>

<usage>
    <p><module>mod_status</module> modülü <code>ExtendedStatus On</code>
      ile işleme alınan asıl isteği gösterir. Tarihsel amaçlarla, isteğin
      sadece 63 karakteri gösterme amacıyla saklanır. Bu yönerge ilk 63
      karakterin mi (önceki davranış ve öntanımlı durum) yoksa son 63
      karakterin mi saklanacağını belirler. Bu, şüphesiz, isteğin uzunluğu 64
      karakter veya daha fazlaysa uygulanabilirdir.</p>

    <p>Apache httpd'ye gelen istek <code
    >GET&nbsp;/disk1/storage/apache/htdocs/images/imagestore1/food/apples.jpg&nbsp;HTTP/1.1</code>
    ise <module>mod_status</module> şunu gösterir:</p>

    <table border="1">
      <tr>
        <th>Off (öntanımlı)</th>
        <td>GET&nbsp;/disk1/storage/apache/htdocs/images/imagestore1/food/apples</td>
      </tr>
      <tr>
        <th>On</th>
        <td>orage/apache/htdocs/images/imagestore1/food/apples.jpg&nbsp;HTTP/1.1</td>
      </tr>
    </table>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ServerAdmin</name>
<description>Sunucunun hata iletilerinde istemciye göstereceği eposta adresi
</description>
<syntax>ServerAdmin <var>eposta-adresi</var>|<var>URL</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive>ServerAdmin</directive> yönergesi, sunucunun bir hata
      durumunda istemciye döndüreceği hata iletilerinde içereceği iletişim
      adresini belirtmek için kullanılır. Eğer <program>httpd</program>
      sağlanan değerin bir URL olmadığını saptarsa değerin bir eposta adresi
      olduğuna hükmeder ve önüne <code>mailto:</code> getirerek onu bir hiper
      bağ hedefi olarak kullanır. Çoğu CGI betiği bir eposta adresi
      belirtildiği kabulünü yaptığından değer olarak bir URL değil bir eposta
      adresi belirtmeniz önerilir. Eğer bir URL belirtecekseniz hedef sizin
      denetiminizde olan başka bir sunucuda bulunmalıdır, yoksa kullanıcılar
      hata durumunda bu adrese erişemeyebilirler.</p>

    <p>Kullanıcıların sunucu hakkında konuşurken isminizden bahsetmemeleri için
      burada belirtilecek adresin sırf bu işe adanmış bir adres olması daha
      iyidir. Örnek:</p>

    <highlight language="config">
ServerAdmin www-admin@foo.example.com
    </highlight>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ServerAlias</name>
<description>İstekleri isme dayalı sanal konaklarla eşleştirilirken
kullanılacak konak adları için başka isimler belirtebilmeyi sağlar.
</description>
<syntax>ServerAlias <var>konakadı</var> [<var>konakadı</var>] ...</syntax>
<contextlist><context>virtual host</context></contextlist>

<usage>
    <p><directive>ServerAlias</directive> yönergesi, istekleri <a
      href="../vhosts/name-based.html">isme dayalı sanal konaklarla</a>
      eşleştirilirken kullanılacak konak adları için başka isimler
      belirtebilmeyi sağlar. <directive>ServerAlias</directive> dosya adı kalıp
      karakterleri içerebilir.</p>

    <highlight language="config">
&lt;VirtualHost *:80&gt;
  ServerName server.example.com
  ServerAlias server server2.example.com server2
  ServerAlias *.example.com
  UseCanonicalName Off
  # ...
&lt;/VirtualHost&gt;
    </highlight>

    <p>İsme dayalı sanal konaklardan en iyi eşleşme kümesinde olanlar
      yapılandırmada göründükleri sıraya göre işleme sokulur. Joker
      kullanımları arasında fark gözetilmeksizin <directive module="core"
      >ServerName</directive> veya <directive module="core"
      >ServerAlias</directive> yönergesi eşleşen ilk sanal konak
      kullanılır.</p>

    <p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive>
      bölümü içindeki isimlerin sırası (jokersiz) 
      <directive>ServerAlias</directive> yönergesindeki gibi ele
      alınır.</p>

</usage>
<seealso><directive module="core">UseCanonicalName</directive></seealso>
<seealso><a href="../vhosts/">Apache HTTP Sunucusu Sanal Konak Belgeleri</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ServerName</name>
<description>Sunucunun özdeşleşeceği konak ismi ve port.</description>
<syntax>ServerName [<var>şema</var>://]<var>alan-adı</var>|<var>ip-adresi</var>[:<var>port</var>]
</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive>ServerName</directive> yönergesi, sunucunun kendini
      betimlemekte kullanacağı şema, konak adı ve port değerlerini belirler.
    </p>

    <p><a href="../vhosts/name-based.html">isme dayalı sanal
      konaklar</a> kullanılırken bir sanal konağı eşsiz bir şekilde betimlemek
      için <directive>ServerName</directive> kullanılır (muhtemelen
      <directive module="core">ServerAlias</directive> ile birlikte).</p>

    <p>Ek olarak, <directive module="core">UseCanonicalName</directive> 
      yönergesine öntanımlı olmayan bir değer atanarak özüne yönlendiren 
      URL'ler oluştururken de bu yönerge kullanılır.</p>
      
    <p>Örneğin, HTTP
      sunucusunun barındırıldığı makinenin ismi <code>mail.example.com</code>
      olduğu halde makinenin bir de <code>www.example.com</code> diye bir de
      DNS rumuzu varsa ve HTTP sunucunuzun bu rumuzla kendini
      özdeşleştirmesini isterseniz bunu şöyle belirtebilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
ServerName www.example.com
    </highlight>

    <p><directive>ServerName</directive> yönergesi sunucu tanımının içinde
      herhangi bir yerde görünebilirse de her göründüğü yerde bir öncekini
      iptal eder.</p>

    <p>Bir <directive>ServerName</directive> ataması yapılmamışsa sunucu
      istemciye görünen sunucu ismini anlamak için önce işletim sistemine 
      sistemin konak adını sorar. Bu başarılı olmazsa sistem üzerinde IP 
      adresine bir ters DNS sorgusu yapar.</p>

    <p><directive>ServerName</directive> yönergesinde bir port belirtilmediği
      takdirde sunucu, isteğin geldiği portu kullanacaktır. Öngörülebilirlik ve
      güvenilirlik açısından en iyisi <directive>ServerName</directive>
      yönergesini kullanarak açıkça bir konak ismi ve port belirtmektir.</p>

    <p><a href="../vhosts/name-based.html">İsme dayalı sanal konaklar</a>
      kullanıyorsanız, <directive type="section" module="core"
      >VirtualHost</directive> bölümü içindeki
      <directive>ServerName</directive> yönergesi, isteğin <code>Host:</code>
      başlığında bu sanal konakla eşleşecek konak ismini belirler.</p>


    <p>Bazen sunucu, bir ters vekil, yük dengeleyici veya SSL yük aktarım
      uygulaması gibi bir aygıtın arkasında çalışır. Böyle durumlarda sunucunun
      kendine yönelik URL’leri doğru üretebildiğinden emin olmak için
      <directive>ServerName</directive> yönergesinde istemcinin bağlanacağı
      <code>https://</code> şeması ve port numarası belirtilir.</p>

    <p>Sunucunun kendine yönelik URL’lerin belirtilen portu içerip içermediğini
      veya istemcinin yaptığı istekte belirtilen port numarasının verilip
      verilmediğinin saptamasını sağlayan (örneğin, <module>mod_dir</module>
      modülü tarafından) ayarlar için <directive
      module="core">UseCanonicalName</directive> ve
      <directive module="core">UseCanonicalPhysicalPort</directive>
      yönergelerinin açıklamalarına bakınız.</p>

    <note type="warning">
    <p><directive>ServerName</directive> yönergesine isim atamadaki bir
      başarısızlık, sunucu başlatılırken isim bir IP adresine
      çözümlenebileceğinden bir uyarı çıktılanmasına sebep olur.
      <code>httpd</code> böyle bir durumda sistemin <code>hostname</code>
      komutunu kullanarak saptadığı konak ismini kullanacaktır. Bu konak ismi
      hemen hemen daima sizin istediğiniz isim olmayacaktır.</p>
    <example>
    httpd: Could not reliably determine the server's fully qualified domain name, using belgeler.yerel for ServerName
    </example>
    <p>Çevirisi: Sunucunun tamamen nitelenmiş alan adı gerektiği gibi
      saptanamadı, ServerName için belgeler.yerel kullanılıyor</p>
    </note>
</usage>

<seealso><a href="../dns-caveats.html">DNS ile ilgili konular ve Apache HTTP
    Sunucusu</a></seealso>
<seealso><a href="../vhosts/">Apache HTTP Sunucusu Sanal Konak Belgeleri</a>
</seealso>
<seealso><directive module="core">UseCanonicalName</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">UseCanonicalPhysicalPort</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">ServerAlias</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ServerPath</name>
<description>Uyumsuz bir tarayıcı tarafından erişilmesi için bir isme dayalı sanal konak için meşru URL yolu</description>
<syntax>ServerPath <var>URL-yolu</var></syntax>
<contextlist><context>virtual host</context></contextlist>

<usage>
    <p><directive>ServerPath</directive> yönergesi <a href="../vhosts/">isme
      dayalı sanal konaklar</a>da kullanmak için konağa meşru bir URL yolu
      belirler.</p>
</usage>
<seealso><a href="../vhosts/">Apache HTTP Sunucusu Sanal Konak Belgeleri</a>
</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ServerRoot</name>
<description>Sunucu yapılandırması için kök dizin</description>
<syntax>ServerRoot <var>dizin-yolu</var></syntax>
<default>ServerRoot /usr/local/apache</default>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>

<usage>
    <p><directive>ServerRoot</directive> yönergesi sunucu yapılandırmasını
      içeren dizinin yerini belirtir. Genellikle <code>conf/</code> ve
      <code>logs/</code> gibi alt dizinler içerir. <directive
      module="core">Include</directive>, <directive
      module="mod_so">LoadModule</directive> gibi diğer yapılandırma
      yönergelerindeki göreli yollar bu dizine göre ele alınır.</p>

    <highlight language="config">
ServerRoot "/home/httpd"
    </highlight>

    <p><directive>ServerRoot</directive> için öntanımlı yer <a
      href="../programs/configure.html"><code>configure</code></a> betiğinin
      <code>--prefix</code> seçeneği ile değiştirilebilir ve sunucunun çoğu
      üçüncü parti dağıtıcısı öntanımlı yeri yukardakilerden farklı bir yere
      ayarlar.</p>

</usage>
<seealso><a href="../invoking.html"><code>httpd</code> için <code>-d</code> seçeneği</a></seealso>
<seealso><directive>ServerRoot</directive> dizininin erişim izinlerinin nasıl
  ayarlanması gerektiğini öğrenmek için <a
  href="../misc/security_tips.html#serverroot">güvenlik ipuçları</a></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ServerSignature</name>
<description>Sunucu tarafından üretilen belgelerin dipnotunu ayarlar.
</description>
<syntax>ServerSignature On|Off|EMail</syntax>
<default>ServerSignature Off</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>All</override>

<usage>
    <p><directive>ServerSignature</directive> yönergesi, sunucu tarafından
      üretilen belgelerin (hata iletileri, <module>mod_proxy</module> ftp dizin
      listeleri, <module>mod_info</module> çıktısı, vs.) altındaki dipnot
      satırını yapılandırabilmenizi sağlar. Böyle bir dipnot satırın
      istenmesinin sebebi vekil zincirlerinde istemciye dönen hata iletisinin
      aslında hangi sunucu tarafından üretildiğini kullanıcıya bildirmektir.</p>

    <p><code>Off</code> değeri öntanımlı değer olup dipnot satırının
      gösterilmemesini sağlar (Apache-1.2 ve öncesi ile uyumluluk).
      <code>On</code> değeri, sunucu sürüm numarası ve hizmeti sunan sanal
      konağın isminden (<directive module="core">ServerName</directive>) oluşan
      bir dipnot satırı oluşturulmasını sağlar; <code>EMail</code> değeri bu
      ikisine ek olarak satıra <directive module="core">ServerAdmin</directive>
      ile belirtilen adres için bir "mailto:" bağı ekler.</p>

    <p>2.0.44 sürümünden beri sunucu sürüm numarasının ayrıntıları <directive
      module="core">ServerTokens</directive> yönergesi ile belirlenmektedir.</p>
</usage>
<seealso><directive module="core">ServerTokens</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>ServerTokens</name>
<description><code>Server</code> HTTP yanıt başlığını yapılandırır.
</description>
<syntax>ServerTokens Major|Minor|Min[imal]|Prod[uctOnly]|OS|Full</syntax>
<default>ServerTokens Full</default>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>

<usage>
    <p>Bu yönerge <code>Server</code> HTTP yanıt başlığı alanında istemcilere
      sunucunun işletim sistemi, sunucuyla derlenmiş modüller, vs. hakkında
      bilgi verilip verilmeyeceğini belirler.</p>

    <dl>
      <dt><code>ServerTokens Full</code> (veya belirtilmezse)</dt>
      <dd>Sunucu şunu gönderir (<em>örnek</em>): <code>Server: Apache/2.4.2
        (Unix) PHP/4.2.2 MyMod/1.2</code></dd>

      <dt><code>ServerTokens Prod[uctOnly]</code></dt>
      <dd>Sunucu şunu gönderir (<em>örnek</em>): <code>Server:
      Apache</code></dd>

      <dt><code>ServerTokens Major</code></dt>
      <dd>Sunucu şunu gönderir (<em>örnek</em>): <code>Server:
      Apache/2</code></dd>

      <dt><code>ServerTokens Minor</code></dt>
      <dd>Sunucu şunu gönderir (<em>örnek</em>): <code>Server:
      Apache/2.4</code></dd>

      <dt><code>ServerTokens Min[imal]</code></dt>
      <dd>Sunucu şunu gönderir (<em>örnek</em>): <code>Server:
      Apache/2.4.2</code></dd>

      <dt><code>ServerTokens OS</code></dt>
      <dd>Sunucu şunu gönderir (<em>örnek</em>): <code>Server: Apache/2.4.2
      (Unix)</code></dd>

    </dl>

    <p>Bu ayarlama sunucunun tamamını etkiler ve her sanal konak için
      farklılaştırılamaz.</p>

    <p>2.0.44 sürümünden itibaren bu yönerge <directive
      module="core">ServerSignature</directive> yönergesi tarafından sunulan
      bilgiyi de etkilemektedir.</p>

    <note><directive>ServerTokens</directive> yönergesinde
    <code>minimal</code>'den azının belirtilmesi önerilmez. Bunun sebebi ara
    işlemlerle ilgili hata ayıklamasını zorlaştırmasıdır. Ayrıca,
    <code>Server:</code> başlığının iptal edilmesinin sunucunuzu daha güvenli
    yapmayacağına dikkat ediniz; "çapraşıklıkla sağlanan güvenlik" düşüncesi
    gerçekle bağdaşmaz ve güvenliği olumsuz etkiler.</note>

</usage>
<seealso><directive module="core">ServerSignature</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>SetHandler</name>
<description>Eşleşen tüm dosyaların belli bir eylemci tarafından işlenmesine
sebep olur.</description>
<syntax>SetHandler <var>eylemci-ismi</var>|none|<var>ifade</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility>ifade seçeneği 2.4.19 sürümünde eklendi</compatibility>

<usage>
    <p>Bir <code>.htaccess</code> dosyasına veya bir <directive type="section"
      module="core">Directory</directive> ya da <directive type="section"
      module="core">Location</directive> bölümüne yerleştirildiğinde, eşleşen
      tüm dosyaların, ismi <var>eylemci-ismi</var> ile belirtilen <a
      href="../handler.html">eylemci</a> tarafından çözümlenmesine sebep olur.
      Örneğin, bir dizin içindeki bütün dosyaların, uzantılarına bakılmaksızın
      birer imagemap kural dosyası olarak çözümlenmesini istersiniz, bu dizin
      içindeki bir <code>.htaccess</code> dosyasına şöyle bir satır
      koyabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
SetHandler imap-file
    </highlight>

    <p>Başka bir örnek: <code>http://localhost/status</code> gibi bir istek
      yapıldığında sunucunun bir durum bilgisi göstermesi için
      <code>httpd.conf</code> dosyasına şöyle bir satır koyabilirsiniz:</p>

    <highlight language="config">
&lt;Location "/status"&gt;
  SetHandler server-status
&lt;/Location&gt;
    </highlight>

    <p>Bu yönergeyi ayrıca, belli bir dosya uzantısına sahip dosyalara uygun
      bir eylemci atamak için de kullanabilirsiniz. örnek:</p>

    <highlight language="config">
&lt;FilesMatch "\.php$"&gt;
    SetHandler application/x-httpd-php
&lt;/FilesMatch&gt;
    </highlight>

    <p>Dizge değerli ifadeler istek öncesi değişkenleri içerecek şekilde 
      düzenlenebilir. Buna ismli düzenli ifadelere yapılan geriye başvurular 
      dahildir:</p>

    <highlight language="config">
&lt;LocationMatch ^/app/(?&lt;sub&gt;[^/]+)/&gt;
     SetHandler "proxy:unix:/var/run/app_%{env:MATCH_sub}.sock|fcgi://localhost:8080"
&lt;/LocationMatch&gt;
    </highlight>

     <p>Evvelce tanımlanmış bir <directive>SetHandler</directive> yönergesini
      <code>None</code> değeriyle geçersiz hale getirebilirsiniz.</p>

    <note><title>Bilgi</title>
    <p><directive>SetHandler</directive> yönergesi,
      öntanımlı eylemcileri geçersiz kıldığından, index dosyaları ve dizinleri
      belirtmek için URL’nin sonuna bölü çizgisi (/) getirmek şeklindeki
      normal davranış baskılanır.</p>
    </note>
</usage>

<seealso><directive module="mod_mime">AddHandler</directive></seealso>

</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>SetInputFilter</name>
<description>POST girdilerini ve istemci isteklerini işleyecek süzgeçleri
belirler.</description>
<syntax>SetInputFilter <var>süzgeç</var>[;<var>süzgeç</var>...]</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>

<usage>
    <p><directive>SetInputFilter</directive> yönergesi, istemci isteklerini
      ve sunucu tarafından alındığı takdirde POST girdisini işleyecek süzgeç
      veya süzgeçleri belirler. Bu, diğer <directive module="mod_mime"
      >AddInputFilter</directive> yönergeleri dahil evvelce tanımlanmış
      süzgeçlere eklenir.</p>

    <p>Birden fazla süzgeç belirtilmek istenirse birbirlerinden noktalı
     virgüllerle ayrılmalı ve çıktıyı işleyecekleri sıraya uygun olarak
     sıralanmalıdırlar.</p>
</usage>
<seealso><a href="../filter.html">Süzgeçler</a> belgesi</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>SetOutputFilter</name>
<description>Sunucunun yanıtlarını işleyecek süzgeçleri belirler.</description>
<syntax>SetOutputFilter <var>süzgeç</var>[;<var>süzgeç</var>...]</syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>

<usage>
    <p><directive>SetOutputFilter</directive> yönergesi, istemciye
     gönderilmeden önce sunucunun yanıtlarını işleyecek süzgeçleri belirler.
     Bu, diğer <directive module="mod_mime">AddOutputFilter</directive>
     yönergeleri dahil evvelce tanımlanmış süzgeçlere eklenir.</p>

    <p>Örneğin, aşağıdaki yapılandırma ile <code>/www/data/</code> dizinindeki
     bütün dosyalar sunucu taraflı içerik kapsamında ele alınacaktır.</p>

    <highlight language="config">
&lt;Directory "/www/data/"&gt;
  SetOutputFilter INCLUDES
&lt;/Directory&gt;
    </highlight>

    <p>Birden fazla süzgeç belirtilmek istenirse birbirlerinden noktalı
     virgüllerle ayrılmalı ve çıktıyı işleyecekleri sıraya uygun olarak
     sıralanmalıdırlar.</p>
</usage>
<seealso><a href="../filter.html">Süzgeçler</a> belgesi</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>TimeOut</name>
<description>Bir istek için başarısız olmadan önce belirli olayların
gerçekleşmesi için sunucunun geçmesini bekleyeceği süre.</description>
<syntax>TimeOut <var>saniye</var></syntax>
<default>TimeOut 60</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>

<usage>
    <p><directive>TimeOut</directive> yönergesi Apache httpd’nin aşağıdaki
      durumlarda G/Ç için bekleyeceği süreyi belirler:</p>

    <ul>
      <li><p>Veriyi istemciden okurken, okuma tamponu boş olduğu takdirde bir 
        TCP paketinin gelmesini bekleyeceği süre.</p>
      <p>Yeni bir bağlantıda ilk veri için, sunucuya yeni bağlantıyı aktaran 
        bir <directive module="core">AcceptFilter</directive> yönergesi ile 
        ilgili yapılandırma ele alınıncaya kadar bu yönerge etkilenmez.</p>
      </li>

      <li>Veriyi istemciye yazarken, gönderme tamponu dolu olduğu takdirde bir
        paket alındısı için beklenecek süre.</li>

      <li><module>mod_cgi</module> ve <module>mod_cgid</module> modülünde, bir CGI 
        betiğinden belli bir çıktı kümesi için beklenecek süre.</li>

      <li><module>mod_ext_filter</module> modülünde, bir süzme işleminden çıktı
        almak için beklenecek süre.</li>

      <li><module>mod_proxy</module> modülünde, <directive
        module="mod_proxy">ProxyTimeout</directive> yönergesi
        yapılandırılmamışsa öntanımlı zaman aşımı değeri.</li>
    </ul>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>TraceEnable</name>
<description><code>TRACE</code> isteklerinde davranış şeklini belirler
</description>
<syntax>TraceEnable <var>[on|off|extended]</var></syntax>
<default>TraceEnable on</default>
<contextlist><context>server config</context>
<context>virtual host</context></contextlist>

<usage>
    <p>Bu yönerge çekirdek ve vekil (<module>mod_proxy</module>) sunucuların
      her ikisi için öntanımlı <code>TRACE</code> davranışını değiştirir.
      Öntanımlı olan <code>TraceEnable on</code> ile RFC 2616’dan kaynaklanan
      ve isteğe herhangi bir istek gövdesinin eşlik etmesine izin vermeyen
      <code>TRACE</code> isteklerine izin verilir. <code>TraceEnable off</code>
      ile çekirdek ve vekil (<module>mod_proxy</module>) sunucuların her ikisi
      de <code>TRACE</code> isteklerine yanıt olarak bir <code>405</code>
      (Yönteme izin verilmiyor) hatası döndürür.</p>

    <p><code>TraceEnable extended</code> ile sadece sınama ve tanı koyma
      amaçlarına yönelik olarak istek gövdelerine izin verilir. Asıl sunucu
      istek gövdesini 64kB ile sınırlar (<code>Transfer-Encoding: chunked</code>
      kullanılmışsa bölüm başlıkları için 8kB daha). Asıl sunucu yanıt
      gövdesinde tüm başlıkları ve bölüm başlıklarının tamamını yansıtacaktır.
      Vekil sunucuda ise istek gövdesi için 64kB’lık sınır yoktur.</p>

    <note><title>Bilgi</title>
    <p>Aksine iddialara rağmen, <code>TRACE</code> yöntemini etkinleştirmek 
      Apache httpd'de bir güvenlik açığı değildir. <code>TRACE</code> yöntemi 
      HTTP/1.1 belirtiminde tanımlanmış olup desteklenmesi umulmuştur.</p>
    </note>

</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>UnDefine</name>
<description>Bir değişkeni tanımsız yapar</description>
<syntax>UnDefine <var>değişken-ismi</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>

<usage>
    <p><directive module="core">Define</directive> yönergesinde veya
      <program>httpd</program>'nin <code>-D</code> seçeneğiyle belirtileni
      geri alır.</p>
    <p>Bu yönerge başlatma betiklerinde <code>-D</code> seçeneğinin argümanını
      değiştirmek gerekmeksizin <directive module="core" type="section"
      >IfDefine</directive> bölümlerinin kullanımını değiştirmek için
      kullanılabilir.</p>
    <p>Bu yönerge sanal konak bağlamında desteklenirken, kapsanan sanal
      konaklar haricinde, değişiklikleri kendisinden sonraki tüm yapılandırma
      yönergelerinde görünür kılar.</p>
</usage>
<seealso><directive module="core">Define</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">IfDefine</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>UseCanonicalName</name>
<description>Sunucunun kendi adını ve portunu nasıl belirleyeceğini ayarlar
</description>
<syntax>UseCanonicalName On|Off|DNS</syntax>
<default>UseCanonicalName Off</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context></contextlist>

<usage>
    <p>Apache httpd‘nin çoğu durumda özüne yönelik URL‘ler (isteğin tekrar
      aynı sunucuya yapıldığı bir URL türü) oluşturması gerekir.
      <code>UseCanonicalName On</code> ile Apache httpd, sunucu için meşru
      ismi ve portu oluşturmak için
      <directive module="core">ServerName</directive>
      yönergesinde belirtilen ismi ve portu kullanır. Bu isim  CGI'lerde
      <code>SERVER_NAME</code> ve <code>SERVER_PORT</code> değerlerinde ve tüm
      özüne yönelik URL’lerde kullanılır.</p>

    <p><code>UseCanonicalName Off</code> ile Apache httpd, özüne yönelik URL’leri
      varsa istemci tarafından sağlanan konak ismini ve portu kullanarak
      oluşturur; bunlar istemci tarafından sağlanmamışsa yukarıda tanımlanan
      işleme başvurulur. Bu değerler, <a href="../vhosts/name-based.html">isme
      dayalı sanal konakları</a> gerçekleştirirken kullanılan değerlerle aynı
      olup aynı istemcilerle kullanılabilir. <code>SERVER_NAME</code> ve
      <code>SERVER_PORT</code> CGI değişkenleri de istemci tarafından sağlanan
      isim ve portla oluşturulur.</p>

    <p>Bir örnek olarak, iç ağdaki istemcilerin sunucuya <code>www</code> gibi
      bir kısa isim kullanarak bağlandığı durumu ele alırsak daha yararlı
      olur. Kullanıcılar bir kısa isim ve bir dizin isminden oluşan ve <em>bir
      / ile sonlandırılmamış</em> <code>http://www/splat</code> şeklinde bir
      istek yaparlarsa, Apache httpd onları
      <code>http://www.example.com/splat/</code> adresine yönlendirecektir.
      Eğer kimlik doğrulama da etkinse bu kullanıcının iki defa kimlik
      doğrulamasına sokulmasına sebep olacaktır (bir kere <code>www</code>
      için bir kere de <code>www.example.com</code> için; daha fazla bilgi için <a
      href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ#Why_does_Apache_ask_for_my_password_twice_before_serving_a_file.3F"
      >SSS</a>’ye bakınız). Fakat <directive>UseCanonicalName Off</directive>
      olsaydı Apache httpd isteği <code>http://www/splat/</code> adresine
      yönlendirecekti.</p>

    <p><code>UseCanonicalName DNS</code> diye üçüncü bir seçenek daha vardır ve
      istek yaparken <code>Host:</code> başlığını kullanmayan eski istemcileri
      desteklemek amacıyla IP’ye dayalı sanal konaklarla kullanmak için
      tasarlanmıştır. Bu seçenek etkin olduğunda Apache httpd, istemciyi özüne
      yönelik URL’lerle doğru yere bağlamak için sunucu IP adresi üzerinde bir
      ters DNS sorgusu yapar.</p>

    <note type="warning"><title>Uyarı</title>
    <p>Eğer CGI’ler <code>SERVER_NAME</code> değerleri için önkabuller
      yapıyorlarsa bu seçenek işlerinin bozulmasına yol açabilir. Aslında
      istemciler konak ismi olarak istedikleri değeri vermekte özgürdürler.
      Fakat eğer CGI, özüne yönelik URL’leri oluştururken sadece
      <code>SERVER_NAME</code> değerini kullanıyorsa bu istendiği gibi
      çalışacaktır.</p>
    </note>
</usage>
<seealso><directive module="core">UseCanonicalPhysicalPort</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">ServerName</directive></seealso>
<seealso><directive module="mpm_common">Listen</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>UseCanonicalPhysicalPort</name>
<description>Sunucunun kendi adını ve portunu nasıl belirleyeceğini ayarlar
</description>
<syntax>UseCanonicalPhysicalPort On|Off</syntax>
<default>UseCanonicalPhysicalPort Off</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context></contextlist>

<usage>
    <p>Apache httpd‘nin çoğu durumda özüne yönelik URL‘ler (isteğin tekrar
      aynı sunucuya yapıldığı bir URL türü) oluşturması gerekir. Apache httpd
      <directive module="core">UseCanonicalName</directive> yönergesine bağlı
      olarak sunucu için meşru portu oluştururken
      <code>UseCanonicalPhysicalPort On</code> ile olası port olarak istek
      tarafından kullanılmakta olan fiziksel portu kullanacaktır.
      <code>UseCanonicalPhysicalPort Off</code> olduğunda ise geçerli bir port
      numarası oluşturmak için asıl fiziksel port yerine yapılandırma bilgisi
      kullanılır.</p>

    <note><title>Ek Bilgi</title>
    <p>Fiziksel port kullanımı etkin olduğunda işlemler şu sırayla
      yürütülür:</p>
     <dl>
     <dt><code>UseCanonicalName On</code></dt>
     <dd>
     <ol>
      <li><directive module="core">Servername</directive> ile sağlanan port
      </li>
      <li>Fiziksel port</li>
      <li>Öntanımlı port</li>
     </ol>
     </dd>
     <dt><code>UseCanonicalName Off | DNS</code></dt>
     <dd>
     <ol>
      <li><code>Host:</code> başlığından çözümlenen port</li>
      <li>Fiziksel port</li>
      <li><directive module="core">Servername</directive> yönergesinde
        belirtilen port</li>
      <li>Öntanımlı port</li>
     </ol>
     </dd>
     </dl>

    <p><code>UseCanonicalPhysicalPort Off</code> olduğunda işlem sırasında
      fiziksel port adımları atlanır.</p>
    </note>

</usage>
<seealso><directive module="core">UseCanonicalName</directive></seealso>
<seealso><directive module="core">ServerName</directive></seealso>
<seealso><directive module="mpm_common">Listen</directive></seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis type="section">
<name>VirtualHost</name>
<description>Sadece belli bir konak ismine ve porta uygulanacak yönergeleri barındırır.</description>
<syntax>&lt;VirtualHost
    <var>adres</var>[:<var>port</var>] [<var>adres</var>[:<var>port</var>]]
    ...&gt; ... &lt;/VirtualHost&gt;</syntax>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>

<usage>
    <p><directive type="section">VirtualHost</directive> ve
      <code>&lt;/VirtualHost&gt;</code> birlikte sadece belli bir sanal konağa
      uygulanacak yönergeleri sarmalamakta kullanılırlar. Bir sanal konak
      kapsamında belirtilebilecek her yönerge kullanılabilir. Sunucu belli bir
      sanal konak üzerindeki bir belge için bir istek aldığında <directive
      type="section">VirtualHost</directive> bölümünde bulunan yapılandırma
      yönergelerini kullanır. <var>adres</var> şunlardan biri olabilir,
      istemlik olarak ikinokta imi ve bir port numarası (veya *)
      eklenebilir:</p>

    <ul>
      <li>Sanal konağın IP adresi.</li>

      <li>Sanal konağın IP adresi için tam nitelenmiş alan adı (önerilmez).
      </li>

      <li>Tüm IP adresleri ile eşleşmek üzere <code>*</code> karakteri.</li>

      <li><code>*</code> için bir takma ad olarak <code>_default_</code>
        dizgesi.</li>
    </ul>

    <highlight language="config">
&lt;VirtualHost 10.1.2.3:80&gt;
  ServerAdmin webmaster@host.example.com
  DocumentRoot "/www/docs/host.example.com"
  ServerName host.example.com
  ErrorLog "logs/host.example.com-error_log"
  TransferLog "logs/host.example.com-access_log"
&lt;/VirtualHost&gt;
    </highlight>


    <p>İsteğe bağlı port numarasını belirtmeyi mümkün kılmak için IPv6
      adresleri köşeli ayraç içine alınır. IPv6 adresi kullanılan bir
      örnek:</p>

    <highlight language="config">
&lt;VirtualHost [2001:db8::a00:20ff:fea7:ccea]:80&gt;
  ServerAdmin webmaster@host.example.com
  DocumentRoot "/www/docs/host.example.com"
  ServerName host.example.com
  ErrorLog "logs/host.example.com-error_log"
  TransferLog "logs/host.example.com-access_log"
&lt;/VirtualHost&gt;
    </highlight>

    <p>Her sanal konağın ya farklı bir IP adresi ve port ile ya da farklı bir
      konak ismiyle eşleşmesi gerekir. Birinci durumda sunucu makinesinin çok
      sayıda adresten IP paketleri kabul edecek şekilde yapılandırılması
      gerekir. (Eğer makinede çok sayıda ağ arabirimi yoksa bu, işletim sistemi
      desteklediği takdirde <code>ifconfig alias</code> komutuyla
      sağlanabilir.)</p>

    <note><title>Ek Bilgi</title>
    <p><directive type="section">VirtualHost</directive> kullanımı Apache
      httpd’nin dinleyeceği adresler üzerinde belirleyici değildir. Apache
      httpd’nin doğru adresi dinlediğinden emin olmak için <directive
      module="mpm_common">Listen</directive> kullanmanız gerekebilir.</p>
    </note>

    <p>Her <directive type="section">VirtualHost</directive> bloku içinde bir
      <directive module="core">ServerName</directive> yönergesi mutlaka
      olmalıdır. Yokluğu halinde "ana" sunucu yapılandırmasındaki <directive
      module="core">ServerName</directive> miras alınacaktır.</p>

    <p>Bir istek alındığında, sunucu isteği, sadece yerel IP adresi ve port
      çiftine dayalı en iyi eşleşen ilk <directive type="section"
      >VirtualHost</directive> bölümüne eşler. Joker kullanmayanlar daha
      yüksek önceliğe sahiptir. IP ve port çiftine dayalı bir eşleşme
      bulunamazsa istek için ana sunucu yapılandırması kullanılır.</p>

    <p>En iyi eşleşen IP adresi ve port çiftini birden fazla sanal konak
      kullanıyorsa sunucu bu sanal konaklar (liste) arasından istenen konak
      ismiyle en iyi eşleşeni seçer. Eşleşen hiçbir isme dayalı sanal konak
      yoksa listedeki IP adresi ile eşleşen ilk sanal konak kullanılır. Bunun
      sonucu olarak, belirtilen IP adresi ve port çifti için listedeki ilk
      sanal konak, bu IP adresi ve port çifti için öntanımlı sanal
      konaktır.</p>

    <note type="warning"><title>Güvenlik</title>
    <p>Günlük dosyalarının sunucuyu çalıştıran kullanıcıdan başka herkes
      tarafından yazılabilen bir yerde saklanmasından dolayı ortaya çıkabilecek
      güvenlik sorunları hakkında daha ayrıntılı bilgi için <a
      href="../misc/security_tips.html">güvenlik ipuçları</a> belgesine
      bakınız.</p>
    </note>
</usage>
<seealso><a href="../vhosts/">Apache HTTP Sunucusu Sanal Konak Belgeleri</a>
</seealso>
<seealso><a href="../dns-caveats.html">DNS ile İlgili Konular ve Apache HTTP
    Sunucusu</a></seealso>
<seealso><a href="../bind.html">Apache HTTP Sunucusunun belli adresleri ve
    portları dinlemek üzere yapılandırılması</a></seealso>
<seealso>Bir istek alındığında farklı yapılandırma bölümlerinin nasıl bir
  arada ele alındığının açıklaması için <a href="../sections.html">
  &lt;Directory&gt;, &lt;Location&gt; ve &lt;Files&gt; bölümleri nasıl
  çalışır?</a> belgesine bakınız.</seealso>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>MergeTrailers</name>
<description>Trailer alanlarının başlığa dahil edilip edilmeyeceğini belirler</description>
<syntax>MergeTrailers [on|off]</syntax>
<default>MergeTrailers off</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context></contextlist>
<compatibility>2.4.11 ve sonrası</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge HTTP Trailer alanlarının dahili HTTP başlıklarına kopyalanıp
      kopyalanmayacağını belirler. Kopyalama işlemi istek gövdesi tamamen
      alındığında gerçekleşir, çoğu başlık işleminin çok sonra istek
      başlıklarını inceleme veya değiştirme şansı olur.</p>
    <p>Bu seçenek, Trailer alanlarını daima kopyalayan 2.4.11 öncesi
      dağıtımlarla uyumluluk için vardır.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>QualifyRedirectURL</name>
<description>REDIRECT_URL ortam değişkeninin tamamen nitelenmiş olup
olmayacağını denetler</description>
<syntax>QualifyRedirectURL ON|OFF</syntax>
<default>QualifyRedirectURL OFF</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context>
</contextlist>
<override>FileInfo</override>
<compatibility>Yönerge 2.4.18 ve sonrasında desteklenmektedir. 2.4.17
sürümünde 'QualifyRedirectURL ON' yapılandırması mevcutmuş gibi
davranılır.</compatibility>

<usage>
    <p>Bu yönerge sunucuya REDIRECT_URL ortam değişkenin tamamen nitelenmiş
      olacağını temin eder. Değişken öntanımlı olarak istemci tarafından talep
      edilen URL'yi harfi harfine içerir, "/index.html" gibi.
      <directive module="core">QualifyRedirectURL ON</directive> belirtilseydi
      aynı istek "http://www.example.com/index.html" gibi bir değerle
      sonuçlanırdı.</p>

     <p>Böyle belirtilmemiş olsa bile, istek tam nitelenmiş bir URL
       içerseydi REDIRECT_URL de tam nitelenmiş URL'yi içerirdi.
    </p>
</usage>
</directivesynopsis>

<directivesynopsis>
<name>RegisterHttpMethod</name>
<description>Standart olamayan HTTP yöntemlerini belirler</description>
<syntax>RegisterHttpMethod <var>yöntem</var> [<var>yöntem</var> [...]]</syntax>
<contextlist><context>server config</context></contextlist>
 
<usage>
    <p>İlgili RFClerle uyumlu olmayan HTTP Yöntemleri Apache HTTPD'de isteğin 
      işlenmesi sırasında  normal olarak reddedilir. Bundan kaçınmak için, uyumsuz 
      HTTP yöntemlerini modüller destekli hale getirebilir.  
      <directive>RegisterHttpMethod</directive> yönergesi böyle yöntemleri elle 
      desteklenir yapmaya yarar. Bu tür yöntemler CGI gibi harici işlemlere 
      aktarılıyorsa bu işlem yararlıdır.</p>
</usage>
</directivesynopsis>

</modulesynopsis>