path: root/docs/manual/new_features_2_4.xml.tr

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.en.xsl"?>
<!-- English Revision: 1291834:1883045 (outdated) -->
<!-- =====================================================
 Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
   Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
========================================================== -->

<!--
 Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
 contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
 this work for additional information regarding copyright ownership.
 The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
 (the "License"); you may not use this file except in compliance with
 the License.  You may obtain a copy of the License at

     http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

 Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
 distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
 WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
 See the License for the specific language governing permissions and
 limitations under the License.
-->

<manualpage metafile="new_features_2_4.xml.meta">

<title>Apache HTTP Sunucusu 2.4'te Yeni olan Özellikler</title>

<summary>
  <p>Bu belgede Apache HTTP Sunucusunun 2.2 ve 2.4 sürümleri arasındaki
    başlıca farklara değinilmiştir. 2.0 sürümüne göre yeni özellikler için <a
    href="new_features_2_2.html">Apache 2.2’de Yeni olan Özellikler</a>
    belgesine bakınız.</p>
</summary>

  <section id="core">
    <title>Çekirdekteki Gelişmeler</title>
    <dl>
      <dt>Çalışma anında yüklenebilen MPM'ler</dt>
      <dd>Çok sayıda MPM artık yüklenebilir modül olarak derlenebilmektedir.
        Kullanılacak MPM'in seçimi çalışma anında yapılabilmektedir.</dd>

      <dt>Event MPM</dt>
      <dd>Event MPM artık deneysel değil, ancak tam olarak desteklenmiyor.</dd>

      <dt>Eşzamansıza destek</dt>
      <dd>MPM'leri ve platformları desteklemek için eşzamansız okuma/yazmaya
        destek iyileştirildi.</dd>

      <dt>Modul bazında ve dizin bazına LogLevel yapılandırması</dt>
      <dd><directive module="core">LogLevel</directive> artık her modül ve her
          dizin için yapılandırılabilmektedir. <code>debug</code> log
          seviyesinin üstüne <code>trace1</code>'den <code>trace8</code>'e
          kadar yeni log seviyeleri eklendi.</dd>

      <dt>İstek bazında yapılandırma bölümleri</dt>
      <dd><directive module="core" type="section">If</directive>,
          <directive module="core" type="section">ElseIf</directive>,
          ve <directive module="core" type="section">Else</directive> bölümleri
          artık HTTP isteklerine dayalı olarak yapılandırılabilmektedir.</dd>

      <dt>Genel amaçlı ifade çözümleyici</dt>
      <dd>Yeni ifade çözümleyici
          <directive module="mod_setenvif">SetEnvIfExpr</directive>,
          <directive module="mod_rewrite">RewriteCond</directive>,
          <directive module="mod_headers">Header</directive>,
          <directive module="core" type="section">If</directive> ve
          benzeri yönergelerde ortak bir sözdizimi kullanarak <a
          href="expr.html">karmaşık durumlar</a> belirtmeyi mümkün kılmaktadır.
      </dd>

      <dt>Milisaniye cinsinden KeepAliveTimeout</dt>
      <dd><directive module="core">KeepAliveTimeout</directive> milisaniye
        cinsinden belirtmek artık mümkündür.</dd>

      <dt>NameVirtualHost yönergesi</dt>
      <dd>Artık gerekmemekte ve kullanımı önerilmemektedir.</dd>

      <dt>Yapılandırma geçersizleştirme</dt>
      <dd>Yeni <directive module="core">AllowOverrideList</directive>
          yönergesi <code>.htaccess</code> dosyalarında kullanılabilen
          yönergelerde daha ince ayarlara izin vermektedir.</dd>

      <dt>Yapılandırma dosyası değişkenleri</dt>
      <dd>Yapılandırmada değişkenler <directive module="core"
          >Define</directive> yönergesi ile tanımlanabilmekte, böylece aynı
          değer yapılandırmada bir çok yerde kullanılıyorsa daha temiz bir
          görünüm elde edilebilmektedir.</dd>

      <dt>Azaltılmış bellek kullanımı</dt>
      <dd>Bir çok yeni özelliğe karşın, 2.4.x'te 2.2.x'e nazaran bellek
        kullanımı azaltılmıştır.</dd>
    </dl>
  </section>

  <section id="newmods">
    <title>Yeni Modüller</title>
    <dl>
      <dt><module>mod_proxy_fcgi</module></dt>
      <dd><module>mod_proxy</module> için FastCGI Protokolü sağlayıcısı</dd>

      <dt><module>mod_proxy_scgi</module></dt>
      <dd><module>mod_proxy</module> için SCGI Protokolü sağlayıcısı</dd>

      <dt><module>mod_proxy_express</module></dt>
      <dd><module>mod_proxy</module> için devingen olarak yapılandırılmış tam
        tersinir vekiller sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_remoteip</module></dt>
      <dd>İstek başlıklarında bir yük dengeleyici veya bir vekil tarafından
        sunulan IP adres listeli bir istek için görünen istemci IP adresi ve
        konak adını değiştirir.</dd>

      <dt><module>mod_heartmonitor</module>,
          <module>mod_lbmethod_heartbeat</module></dt>
      <dd><module>mod_proxy_balancer</module> modülünün arka sunuculardaki
        etkin bağlantı sayısı üzerindeki yük dengeleme kararlarına dayalı işlem
        yapmasını sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_proxy_html</module></dt>
      <dd>Başta bir üçüncü parti modüldü. Arka plandaki sağlayıcının vekil
        istemcileri için geçersiz URL'ler ürettiği tersinir vekil durumlarında
        HTML bağlarının düzeltilmesini sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_sed</module></dt>
      <dd><module>mod_substitute</module> modülünün geliştirilmiş hali olup
        yanıt gövdesinin sed'in tüm gücü ile yeniden düzenlenebilmesini
        sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_auth_form</module></dt>
      <dd>Formlara dayalı kimlik kanıtlamaya izin verir.</dd>

      <dt><module>mod_session</module></dt>
      <dd>Çerezleri ve veritabanı deposunu kullanarak istemciler için oturum
        durumunun saklanmasını sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_allowmethods</module></dt>
      <dd>Kimlik Doğrulama ve Yetkilendirme ile etkileşmeyen belli HTTP
        yöntemlerine sınır koymak için yeni bir modül.</dd>

      <dt><module>mod_lua</module></dt>
      <dd>Küçük iş mantıksal işlevleri ve yapılandırması için httpd içine <a
        href="http://www.lua.org/">Lua</a> dilini gömer.</dd>

      <dt><module>mod_log_debug</module></dt>
      <dd>İstek işlemlerinin farklı aşamalarına özelleştirilebilir hata
        ayıklama günlüğü eklenmesini sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_buffer</module></dt>
      <dd>Girdi ve çıktı süzgeç yığıtlarına tampon bellek sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_data</module></dt>
      <dd>Yanıt gövdesini bir RFC2397 veri URL'sine dönüştürür.</dd>

      <dt><module>mod_ratelimit</module></dt>
      <dd>İstemciler için band genişliği oranında sınırlama sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_request</module></dt>
      <dd>Kullanılabilir HTTP istek gövdelerini yapmak ve elde etmek için
        Süzgeçleri sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_reflector</module></dt>
      <dd>Çıktı süzgeci yığıtı üzerinden bir yanıt olarak bir istek gövdesinin
        yansısını sağlar.</dd>

      <dt><module>mod_slotmem_shm</module></dt>
      <dd>Yuva temelli bir paylaşımlı bellek sağlayıcı sağlar (scoreboard
        olarak da bilinir).</dd>

      <dt><module>mod_xml2enc</module></dt>
      <dd>Başta bir üçüncü parti modüldü. libxml2 temelli süzgeç modüllerinde
        i18n'i destekler.</dd>
    </dl>
  </section>

  <section id="module">
    <title>Modüllerdeki Gelişmeler</title>
    <dl>
      <dt><module>mod_ssl</module></dt>

      <dd><module>mod_ssl</module> bir istemci sertifikasının doğrulama
        durumunu sınamak için bir OCSP sunucusunu kullanmak üzere
        yapılandırılabilir. Öntanımlı yanıtlayıcı, istemci sertifikasının
        kendisinde tasarlanmış yanıtlayıcının tercih edilip edilmeyeceği
        kararına bağlı olarak yapılandırılabilir.</dd>

      <dd><module>mod_ssl</module>, ayrıca, sunucunun istemciyle anlaşma
        sırasında kendi sertifikasının OCSP doğrulamasını umursamazca sağlayıp
        aktardığı durumda OCSP zımbalamasını da destekler.</dd>

      <dd><module>mod_ssl</module>, sunucular arasında SSL Oturumu verisini
        memcached üzerinden paylaşmak üzere yapılandırılabilir.</dd>

      <dd>RSA ve DSA'ya ek olarak EC anahtarları da artık desteklenmektedir.
      </dd>

      <dt><module>mod_proxy</module></dt>

      <dd><directive module="mod_proxy">ProxyPass</directive> yönergesi bir
        <directive module="core">Location</directive> veya
        <directive module="core">LocationMatch</directive> bloku içinde en
        verimli şekilde yapılandırılabilir ve büyük sayıların varlığı durumunda
        geleneksel iki değiştirgeli sözdiziminin de üzerinde belirgin bir
        başarım artışı sağlar.</dd>

      <dd>Vekil istekleri için kullanılan kaynak adresi artık
        yapılandırılabilmektedir.</dd>

      <dt><module>mod_proxy_balancer</module></dt>

      <dd>Dengeleme yöneticisi üzerinden BalancerMembers için daha fazla
        çalışma anı yapılandırması</dd>

      <dd>Çalışma anında dengeleme yöneticisi üzerinden başka BalancerMembers
        eklenebilir.</dd>

      <dd>Çalışma anı yapılandırmasına yönelik dengeleyici değiştirgeleri</dd>

      <dd>BalancerMembers için 'Drain' değeri belirtilebilir; böylece sadece
        mevcut yapışık oturumlara yanıt verirler ve bunların güzellikle hattan
        alınması mümkün olur.</dd>

      <dd>Balancer ayarları sunucu yeniden başlatılssa bile kalıcı olabilir.
        </dd>

      <dt><module>mod_cache</module></dt>

      <dd><module>mod_cache</module> CACHE süzgeci, arabellekleme üzerinde daha
        hassas denetim sağlamak için istenirse süzgeç zincirinin belli bir
        noktasına yerleştirilebilmektedir.</dd>

      <dd><module>mod_cache</module> artık HEAD isteklerini
        arabellekleyebiliyor.</dd>

      <dd>Mümkün olduğunda, <module>mod_cache</module> yönergeleri sunucu
        bazında değil, dizin bazında belirtilebiliyor.</dd>

      <dd>Arabellekli URL'lerin temel URL'si özelleştirilebiliyor; böylece
         arabelleğin bir bölümü aynı uç URL önekini paylaşabiliyor.</dd>

      <dd><module>mod_cache</module>, ardalanda bir sağlayıcının olmadığı
        durumda (5xx hatası), arabelleklenmiş bayat içeriği sunabiliyor.</dd>

      <dd><module>mod_cache</module> artık bir X-Cache başlığına bir
        HIT/MISS/REVALIDATE yerleştirebiliyor.</dd>

      <dt><module>mod_include</module></dt>
      <dd>Bir hata durumunda öntanımlı hata dizgisi yerine bir hata sayfası
        sunmayı sağlayan 'onerror' özniteliği için 'include' elemanı içinde
        destek.</dd>

      <dt><module>mod_cgi</module>, <module>mod_include</module>,
          <module>mod_isapi</module>, ...</dt>
      <dd>Başlıkların ortam değişkenlerine dönüşümü, başlık zerki yoluyla bazı
        olası karşı-site-betik saldırılarının hafifletilmesinden önce daha
        hızlı ve doğru yapılmaktadır. Geçersiz karakterler (altçizgiler dahil)
        içeren başlıklar artık sessizce bırakılmaktadır.<a
        href="env.html">Apache'deki Ortam değişkenleri</a>, böyle başlıkları
        gerektiren bozulmuş meşru istemcilerin çevresinden dolanabilen
        göstericilere sahiptir. (Bu durum, bu değişkenleri kullanan tüm
        modülleri etkiler.)</dd>

      <dt><module>mod_authz_core</module> Yetkilendirme Kuralları
        Taşıyıcıları</dt>

      <dd>Gelişkin yetkilendirme kuralları artık <directive
        module="mod_authz_core">Require</directive> yönergesi ve <directive
        module="mod_authz_core" type="section">RequireAll</directive> gibi
        ilgili taşıyıcı yönergeler kullanılarak belirtilebilmektedir.</dd>

      <dt><module>mod_rewrite</module></dt>
      <dd><module>mod_rewrite</module> bildik yeniden yazma senaryolarını
        basitleştirmek için <directive
        module="mod_rewrite">RewriteRule</directive> yönergesine
        <code>[QSD]</code> (Query String Discard=sorgu dizgisini iptal) ve
        <code>[END]</code> seçeneklerini sağlamaktadır.</dd>
      <dd><directive module="mod_rewrite">RewriteCond</directive> içinde
        karmaşık mantıksal ifadeler kullanımını mümkün kılmaktadır.</dd>
      <dd>llows to use SQL queries as SQL sorgularının <directive
          module="mod_rewrite">RewriteMap</directive> işlevleri olarak
          kullanılması sağlanmıştır.</dd>

      <dt><module>mod_ldap</module>, <module>mod_authnz_ldap</module></dt>
      <dd><module>mod_authnz_ldap</module> kümelenmiş gruplara destek sağlar.
      </dd>
      <dd><module>mod_ldap</module> zaman aşımlarını işleme sokabilmek için
          <directive module="mod_ldap">LDAPConnectionPoolTTL</directive>,
          <directive module="mod_ldap">LDAPTimeout</directive> ve birtakım
          başka geliştirmeler sahiptir. Özellikle, bir LDAP sunucusunun boşta
          kalmış bağlantılarını bıraktıran bir durumsal güvenlik duvarı
          varlığında gerekli ayarlamaları yapmak için kullanışlıdır.</dd>
      <dd><module>mod_ldap</module>, artık, LDAP araç kiti kullanarak sağlanan
        hata ayıklama bilgisini günlüklemek için <directive
        module="mod_ldap">LDAPLibraryDebug</directive> yönergesini
        içermektedir.</dd>

      <dt><module>mod_info</module></dt>
      <dd><module>mod_info</module> önceden çözümlenmiş yapılandırmayı artık
        sunucunun başlatılması sırasında standart çıktıya
        dökümleyebilmektedir.</dd>
    </dl>
  </section>

  <section id="programs">
    <title>Programlardaki Gelişmeler</title>
    <dl>
        <dt>fcgistarter</dt>
        <dd>Yeni FastCGI artalan sunucusu başlatma aracı</dd>

        <dt>htcacheclean</dt>
        <dd>Arabellekli URL'ler, istenirse metadata'yı da dahil ederek
          listelenebilmektedir.</dd>
        <dd>Bazı URL'ler arabellekten tek tek silinebilmektedir.</dd>
        <dd>Dosya boyutları belirtilen blok boyutuna yukarı doğru
          yuvarlanabilmekte, böylece dosya boyutu sınırları diskteki gerçek
          boyutlarla daha iyi eşlenebilmektedir.</dd>
        <dd>Arabellek boyutu artık, diskteki dosyaların boyutuna göre bir
          sınıra ek olarak veya bunun yerine dosya düğümü sayısı ile
          sınırlanabilmektedir.</dd>

        <dt>rotatelogs</dt>
        <dd>Artık geçerli günlük dosyasına bir bağ oluşturulabiliyor.</dd>
        <dd>Artık özel bir döndürme sonrası betiği çalıştırılabiliyor.</dd>
    </dl>
  </section>

  <section id="documentation">
    <title>Belgelendirme</title>
    <dl>
        <dt>mod_rewrite</dt>
        <dd><module>mod_rewrite</module> belgeleri, yeniden düzenlenerek,
          genel kullanıma ve örneklere odaklı olarak ve diğer çözümlerin hangi
          durumlarda daha uygun olduğu da gösterilerek hemen hemen tamamen
          yeniden yazıldı. <a href="rewrite/">Yeniden Yazma Kılavuzu</a> artık
          bir sayfa olmaktan çıkıp, çok daha ayrıntılı ve daha iyi düzenlenmiş
          bir bölüm haline geldi.</dd>

        <dt>mod_ssl</dt>
        <dd><module>mod_ssl</module> belgeleri, evvelki teknik ayrıntılara ek
          olarak başlarken seviyesinde daha fazla örnekle büyük oranda
          genişletildi.</dd>

        <dt>Önbellek Kullanım Kılavuzu</dt>
        <dd><a href="caching.html">Önbellek Kullanım Kılavuzu</a>
          <module>mod_cache</module> tarafından sağlanan RFC2616 HTTP/1.1
          önbellekleme özellikleri arasıda daha iyi ayrım yapılabilmesi için ve
          <a href="socache.html">socache</a> arayüzü ile sağlanan soysal
          anahtar/değer önbelleklemesi yanında <module>mod_file_cache</module>
          gibi mekanizmalarla sağlanan özelleştirilebilir arabelleklemeyi de
          kapsamak üzere yeniden yazıldı.</dd>

    </dl>
  </section>

  <section id="developer">
    <title>Modül Geliştirici Değişiklikleri</title>
    <dl>
      <dt>Yapılandırma Denetleme Kancası Eklendi</dt>

      <dd>Yeni bir kanca, <code>check_config</code> kancası,
        <code>pre_config</code> ve <code>open_logs</code> kancaları arasında
        çalışmak üzere eklendi. Ayrıca, <program>httpd</program>'ye
        <code>-t</code> seçeneği verildiğinde <code>test_config</code>
        kancasından önce çalışır. <code>check_config</code> kancası, modüllerin
        karşılıklı bağımlı yapılandırma yönergesi değerlerini yeniden
        yoklamasını ve iletiler konsola hala günlüklenebiliyorken bunların
        ayarlanabilmesini sağlar. Temel <code>open_logs</code> kanca işlevi
        konsol çıktısını hata günlüğüne yönlendirmeden önce hatalı yapılandırma
        sorunlarına karşı kullanıcı uyarılabilir.</dd>

      <dt>İfade Çözümleyici Eklendi</dt>

      <dd>Artık genel amaçlı bir ifade çözümleyicimiz var. API
        <var>ap_expr.h</var> içinde incelenebilir. Evvelce
        <module>mod_ssl</module> içinde gerçeklenmiş olan ifade çözümleyiciden
        esinlenildi.</dd>

      <dt>Yetkilendirme Kuralları Taşıyıcıları</dt>

      <dd>Yetkilendirme modülleri, <directive module="mod_authz_core"
        type="section">RequireAll</directive> gibi gelişmiş yetkilendirme
        kuralı taşıyıcılarını desteklemek için ap_register_auth_provider()
        üzerinden artık bir sağlayıcı olarak çalıştırılabilmektedir.</dd>

      <dt>Küçük Nesne Arabellekleme Arayüzü</dt>

      <dd><var>ap_socache.h</var>, evvelki <module>mod_ssl</module> oturum
        arabelleği gerçeklenimine dayalı olarak küçük veri nesnelerini
        arabelleklemek için sağlayıcı temelli bir arayüz ortaya koyar.
        Paylaşımlı bellek çevrimsel tamponu kullanan sağlayıcılar, disk bazlı
        dbm dosyaları ve memcache ile dağıtılan arabellekler şu an
        desteklenmektedir.</dd>

      <dt>Arabellek Durum Kancası Eklendi</dt>

      <dd><module>mod_cache</module> modülü artık, arabellekleme kararı bilinir
        olduğunda çağrılan yeni bir <code>cache_status</code> kancası içeriyor.
        Öntanımlı gerçeklenim, yanıta istemlik bir <code>X-Cache</code> ve
        <code>X-Cache-Detail</code> ekleyebilmektedir.</dd>
    </dl>

    <p>Geliştirici belgeleri <a href="developer/new_api_2_4.html">API
      değişikliklerinin ayrıntılı bir listesini</a> içermektedir.</p>
  </section>

</manualpage>